De programmabegroting 2024 is gebaseerd op het raadsakkoord 2022-2026 ‘Bouwen aan de toekomst’ en de uitwerking van de ambities en opgaven uit het akkoord in de Uitvoeringsagenda 2022-2026. Voor de derde termijn op rij werken raad en college van de gemeente Pijnacker-Nootdorp deze bestuursperiode samen vanuit een breed gedragen raadsakkoord op hoofdlijnen. Het raadsakkoord beschrijft onze ambities binnen het ruimtelijk en sociaal domein en afspraken per begrotingsprogramma met opdrachten aan het college. Die afspraken en opdrachten zijn in de Uitvoeringsagenda 2022-2026 uitgewerkt in programmadoelstellingen en een actieagenda met concrete activiteiten voor de meerjarenbegroting. De activiteiten voor 2024 en verder zijn terug te vinden in deze programmabegroting 2024.

Het raadsakkoord stelt dat Pijnacker-Nootdorp een herkenbare, aantrekkelijke en goed bereikbare gemeente is en blijft. De hoge woonkwaliteit, het groen in en om de kernen en de goede verbindingen willen we behouden en zullen we waar nodig versterken. Een groene en dorpse sfeer die we niet alleen herkennen in het ruimtelijk domein maar ook terugzien in het sociaal domein met een krachtige gemeenschap en overwegend zelfredzame inwoners. Een gemeenschap die zonder steun goed functioneert, die door sterke maatschappelijke organisaties, vrijwilligers en mantelzorgers bij elkaar wordt gehouden en waarin de gemeente zorgt voor een doelmatige vangnetvoorziening voor wie het echt nodig heeft. De Omgevingsvisie ‘Verbonden met elkaar’ -vastgesteld in november 2021- is het belangrijkste strategische beleidsdocument voor de komende jaren binnen het ruimtelijk domein, om sturing te geven aan de ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving. Onze omgevingsvisie staat in het teken van het zoeken naar verbinding met als doel het geheel sterker en duurzamer te maken. Verbinding met de regio, haar (stedelijke) voorzieningen, werkgelegenheid en de uitwisseling van kennis & innovatie. De verbinding tussen gebieden en functies, onze kernen met het groen, de glastuinbouw met de energietransitie en wonen met werken. De verbinding tussen inwoners en hun leefomgeving, met de zorg voor elkaar, samen zijn en samen bewegen. We streven naar gebieden en functies die optimaal gebruik maken van de kansen om elkaar te versterken, waarbij we oog hebben voor de belangen van mens, dier en natuur.

We stellen de inwoner centraal en beseffen dat zelfredzaamheid niet voor iedereen haalbaar is. De maatschappij kan voor mensen te complex zijn waardoor langdurige hulp nodig kan zijn. We zijn een open en betrokken (lokale) overheid en hanteren de menselijke maat. Vanuit de decentralisatie van wet- en regelgeving van de Rijksoverheid naar gemeenten is een transformatie ontstaan die oneindig lijkt. De inkomsten staan onvoldoende in relatie tot de taken en opgaven en daarnaast zijn er ingrijpende gebeurtenissen (opvang vluchtelingen opvang ontheemden oorlog in Oekraine) die binnen deze kaders ook aanvullend uitgevoerd worden.. Met het interventieplan ‘Grip op het sociaal domein’ is het ons gelukt de kostenstijgingen tot 2023 te beteugelen door meer de focus te leggen op passende oplossingen en voorzieningen. Daar waar we het succes ervaren zien we ook onmiddelijk noodzaak om weer verder door te schakelen op ontwikkelingen. Nieuwe doelgroepen maar ook ongekende prijsstijgingen vanuit de CAO's van jeugdzorg en WMO noodzaken ons om budgettair hier dekking voor te vragen maar ook om opnieuw de kennis en ervaring in te zetten hoe we vanuit de nieuwe situatie grip gaan krijgen en behouden. Met het succes van het interventieplan op de kostenbeheersing en versterking en verbetering van de kwaliteit nog in gedachten en de slag die we daaruit ook weer kunnen maken naar beheersing in 2024, zijn voor ons aanleiding om voor ons hele sociaal beleid over de volle breedte van het sociaal domein een nieuwe stip op de horizon te zetten met een nieuw visiedocument voor het sociaal domein binnen nu en twee jaar. De huidige ontwikkelingen tonen ons dat de transformatie nog steeds gaande is en visie daarbij onontbeerlijk is.

In de begrotingsprogramma’s komen de volgende hoofdlijnen naar voren.

1. Ruimte en wonen

Pijnacker-Nootdorp is en blijft een herkenbare, aantrekkelijke en goed bereikbare gemeente. Inwoners van jong tot oud wonen hier prettig en veilig, ondernemers kunnen hun bedrijf uitoefenen en bezoekers komen graag wandelen en fietsen in ons groene buitengebied. In de omgevingsvisie staat dat we onze inwoners, ondernemers en bezoekers een karakteristieke woon- en leefomgeving met een hoge woonkwaliteit willen bieden. De omgevingsvisie is ons belangrijkste strategische beleidsdocument waarin staat hoe we door verbinding van ruimtelijke, sociale, economische en ecologische structuren de gemeente als geheel willen versterken, met behoud van de groene, dorpse sfeer. We werken daarom aan gebieden en functies die optimaal gebruik maken vanelkaars kwaliteiten, elkaar aanvullen en versterken, rekening houdend met de belangen van mens, dier en natuur.

Onze inwoners waarderen het eigen karakter van Pijnacker-Nootdorp dat gevormd wordt door de groene omgeving, de hoge woonkwaliteit de dorpse sfeer, de ruimtelijke kwaliteit en de hechte gemeenschap. Daarom willen we er ook voor zorgen dat bij de grote opgaven zoals energietransitie, woningbouw en klimaatadaptatie, de woon- en leefomgeving herkenbaar blijft. Om de kans te vergroten dat onze inwoners in elke levensfase een passende woning kunnen vinden, werken we aan een meer evenwichtige woningvoorraad. Dat doen we door uitbreiding van woningen binnen de kernen (zoals in Hart van Nootdorp) en op de bestaande woningbouwlocaties Tuindershof, Keijzershof, Oranjepark, Casa Vita, Centrumlijn Pijnacker-Zuid, De Scheg, Oude Leede en Ackerswoude. Bovendien werken we in 2023 aan de verkenning van de mogelijke ontwikkellocaties Dwarskade, Rijskade, Overgauw en Balijade overeenkomstig de bestuursopdracht. Daarnaast maken we prestatieafspraken met woningcorporaties over het behoud en de uitbreiding van sociale huurwoningen. We maken door middel van voortgangsrapportages inzichtelijk hoe de woningvoorraad zich ontwikkelt.

De Omgevingswet treedt per 1 januari 2024 definitief in werking. We zijn hierop voorbereid en zover we het geheel kunnen overzien zijn we er klaar voor. Achter de schermen zijn we bezig met het aanpassen van de werkprocessen en het gereed maken van het digitaal stelsel zodat inwoners en ondernemers straks gemakkelijk een vergunning kunnen aanvragen.

2. Economie en glastuinbouw

We willen het economisch vestigingsklimaat in Pijnacker-Nootdorp aantrekkelijk houden met ruimte voor lokaal en nieuw ondernemerschap. Om de dienstverlening aan bedrijven en ondernemers te optimaliseren, werken we samen met ondernemers.

We blijven daarbij inzetten op kwalitatieve werklocaties, deze dragen bij aan het aantrekken van nieuwe ondernemers, innovaties en een gezonde arbeidsmarkt. We werken daarbij samen met de ondernemersverenigingen van bedrijventerreinen en winkelcentra.

De gevolgen van de Corona en de daarop volgende stijgende energie prijzen als gevolg van de oorlog in Oekraine hebben als gevolg dat de wens en noodzaak voor de energietransitie meer draagvlak hebben gekregen. De schaarsheid van grondstoffen en materialen en arbeid veroorzaken een markt waarbij de prijzen fors stijgen en er lange wachttijden ontstaan. Als overheid richten we ons vooral op het faciliteren van mogelijkheden en het stimuleren van onze visie hierop.

Innovaties en herstructurering moeten bijdragen aan de ruimtelijke optimalisatie van gebieden. Hierdoor ontstaat er ruimte voor verduurzaming, transformatie en economische groei.

In regio zijn we actief binnen de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), Businesspark Haaglanden(Bph) en de Greenport West Holland (GPWH). We streven naar een sterk regionaal economisch vestigingsklimaat waarmee onze lokale economische belangen worden gediend.

3. Mobiliteit

Pijnacker-Nootdorp is lokaal en regionaal sterk verbonden. Een uitgebreid netwerk aan voetpaden, fietspaden, autowegen en openbaar vervoersverbindingen zorgt ervoor dat onze inwoners binnen de gemeente en in de regio kunnen werken, wonen, leren, ontspannen en ontmoeten. We zetten in op duurzaam vervoer zoals lopen, fietsen, deelmobiliteit en het openbaar vervoer. Het bestaande aanbod aan deelscooters en deelauto’s wordt goed gebruikt. We zien kansen voor deelmobiliteit als alternatief voor de (tweede) auto.

De doorstroming van het autoverkeer levert over het algemeen geen problemen op. We blijven het verkeer op de belangrijkste gemeentelijke wegen monitoren om hier goed zicht op te houden. Hoewel het verkeer in de gemeente na corona gemiddeld weer iets toeneemt, is het nog niet op hetzelfde niveau als voor de pandemie. Voor het openbaar vervoer verwacht de MRDH dat het percentage reizigers niet eerder dan in 2025 is hersteld. De gevolgen van de bezuinigingen in het openbaar vervoer zijn voor onze gemeente relatief beperkt gebleven met minder ritten in de avonduren en de nacht en het niet doorvoeren van de frequentieverhoging van de E-lijn naar Rotterdam. In lijn met het raadsakkoord gaan we in gesprek met de MRDH over de wens om ook ’s nachts en in het weekend toegankelijk en bruikbaar openbaar vervoer te bieden.

We willen ervoor zorgen dat het verkeer veilig is en blijft. Daarom richten we wijken, woonerven en wegen ‘duurzaam veilig’ in en blijven we verkeersveilig gedrag stimuleren. Dit doen we zowel op scholen als door middel van zichtbare verkeersveiligheidscampagnes langs de weg en in de media. Een ander aspect van veiligheid betreft het onderhoud. Inwoners moeten erop kunnen vertrouwen dat onze infrastructuur, civiele kunstwerken en bijbehorende faciliteiten goed onderhouden zijn. De onderhoudsactiviteiten zijn vastgelegd in beheerplannen.

4. Groen en recreatie

Pijnacker-Nootdorp beschikt over onderscheidend groen in zowel de kernen als het buitengebied. Samen vormen deze gebieden een natuurnetwerk dat verbonden is met een regionaal geheel van groengebieden zoals het ‘Regiopark Buytenhout’ en het ‘Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland’.

Het groen in en om de kernen is belangrijk voor flora en fauna, biodiversiteit, gezondheid, bewegen, natuur, recreatie en onze economie. Kwalitatief ingericht en goed onderhouden groen, met voldoende ontmoetingsplekken en wandelpaden is daarbij van waarde voor onze identiteit en herkenbaarheid, maakt de omgeving aantrekkelijk en levendig en brengt mensen in beweging. De vaststelling van het Omgevingsprogramma 'Groen in en om de kernen' is hier een uitwerking van.

Door de klimaatverandering veranderen de weersomstandigheden en worden deze steeds extremer: extreme hitte, regenval en wateroverlast en langdurige droogte komen steeds vaker voor. Het beleid en de maatregelen zijn vastgelegd in het omgevingsprogramma Water en Klimaat. In dit omgevingsprogramma staan ook korte termijn maatregelen en toekomstige kansen. Met het opstellen van de communicatiekalender Klimaat, informatie­bijeenkomsten in het kader van Operatie Steenbreek en het project Klimaatbestendig Klapwijk worden inwoners en bedrijven bewust gemaakt van de urgentie van het klimaatvraagstuk. Met het uitvoeren van diverse stresstesten onderzoeken we de gevolgen voor onze gemeente en brengen de daarbij de mogelijke maatregelen in beeld.

5. Onderwijs en kinderopvang

We willen dat kinderen en jongeren naar school of opvang gaan, zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen en jongeren een startkwalificatie halen. Waar dat nodig is bieden we, samen met onze maatschappelijke partners, ondersteuning en hulp om achterstanden en voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Samen met onze partners uit het onderwijs, de voorschoolse voorzieningen, de jeugdgezondheidszorg en de bibliotheek werken we aan de uitvoering van de Lokaal Educatieve Agenda. We stimuleren de inhoudelijke samenwerking tussen onderwijs en opvang in (integrale) kindcentra.

We gaan verder met de uitvoering van ons Integraal Huisvestingsplan Kindcentra en realiseren nieuwe kindcentra in Klapwijk en Keijzershof in Pijnacker en bereiden de realisatie van nieuwe kindcentra in Pijnacker noord en Pijnacker centrum voor. In Nootdorp gaat het om de ontwikkeling van kindcentrum De Regenboog, als onderdeel van het project Hart van Nootdorp. Het Stanislas College is gestart met de uitbreiding van het schoolgebouw.

De samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven zetten we voort. Voor volwassenen die dat nodig hebben, is er volwasseneneducatie beschikbaar. We maken daarbij zoveel mogelijk gebruik van lokale partners zoals Taalhuis. We richten ons op het ontwikkelen en versterken van taal, rekenen, digitale en sociale vaardigheden.

6. Collectieve voorzieningen

Met onze collectieve voorzieningen willen we bereiken dat inwoners zelfstandig kunnen meedoen in de samenleving en zich daarin kunnen ontwikkelen en inzetten voor anderen. De bijdrage van onze netwerkorganisaties, vrijwilligers en mantelzorgers is daarbij onmisbaar. We stimuleren samenkracht en (burger)participatie door onze wijkgerichte aanpak en door initiatieven en activiteiten te faciliteren via verschillende subsidieregelingen.

We faciliteren en investeren in culturele- en sportieve voorzieningen en activiteiten. We werken aan een nieuwe Jan Janssenhal in Nootdorp en aan een nieuwe binnensportvoorziening voor het bewegingsonderwijs in Pijnacker noord. Voor wat betreft de buitensport richten we ons op het renoveren van de korfbalvelden en van diverse grasvoetbalvelden op De Groene Wijdte en sportpark ’s Gravenhout. In het centrum van Pijnacker is de voorbereiding gestart voor de realisatie van een Sociaal Cultureel Centrum. We voeren diverse uitvoeringsagenda’s uit op het gebied van sport, gezondheid en cultuur.

Op basis van het kader preventief jeugdbeleid investeren we in jeugd en jongeren zodat ze gezond, veilig en kansrijk opgroeien. We stimuleren uitgaan van eigen kracht, verantwoordelijkheid en oplossend vermogen van verzorgers, (pleeg-)ouders en jeugd. We blijven investeren in de verbinding tussen zorg, onderwijs en kernteam om problemen zoveel mogelijk te voorkomen.

Mantelzorgondersteuning, financiële zelfredzaamheid (schuldhulpverlening), gezonde levensstijl en geestelijke gezondheidszorg hebben onze blijvende aandacht.

7. Individuele voorzieningen

We willen bereiken dat iedereen naar vermogen als volwaardig lid kan deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Maar we beseffen dat dit niet voor iedereen haalbaar is. De maatschappij kan voor sommige mensen complex zijn waardoor (tijdelijk) ondersteuning nodig kan zijn. We bieden laagdrempelige en doelmatige oplossingen voor jongeren, ouderen, gezinnen en inwoners in een kwetsbare positie. Systemen zijn hierbij niet leidend. Het bieden van bestaanszekerheid is een belangrijk thema. Dit doen we vanuit verschillende wettelijke kaders: de Participatiewet, de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Wet inburgering en de Wet schuldhulpverlening. Het uitgangspunt is ontschot hulp te bieden vanuit de verschillende regelingen. Waar nodig worden gezinnen ondersteund vanuit één plan.

Deze ondersteuning vindt plaats binnen verantwoorde financiële kaders. Het interventieplan ronden we i.v.m. de looptijd in 2023 af en in 2024 wordt het programma kostenbeheersing sociaal domein opgestart. We verstevigen de inzet vanwege de nieuwe kostenstijgingen in 2023. Wij blijven alert op nieuwe kansen en signaleren ontwikkelingen.

8. Veiligheid en duurzaamheid

Samen met inwoners, maatschappelijke instellingen en stakeholders werken we samen aan een (onderscheidend) veilig, leefbaar en duurzaam leefklimaat. Hiervoor ontwikkelden we in 2023 een nieuwe Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 en uitvoeringsplan. Ondermijning, aanpak (jeugd)overlast, cybercriminaliteit zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. In de voorliggende begroting zijn de uitwerkingen voor 2024 en verder opgenomen in het programma.

Om de leefbaarheid en sociale samenhang in wijken te bevorderen wordt er door de gemeente en maatschappelijke stakeholders gewerkt vanuit het beleidskader ‘wijken die werken’. Uitgangspunt voor dit beleidskader zijn de kerndoelen uit de Visie Sociaal Domein: er wordt gestreefd naar meer burgerinitiatief en meer eigen kracht, versterkte preventie en samenwerking tussen gemeente, organisaties en inwoners.

Het is onze plicht om het milieu zo min mogelijk te belasten en de volksgezondheid te beschermen. Als gemeente zetten we daarom in op onze watertaken (onder andere riolering), milieubeheer en afval. Vanaf 2023 voeren we het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan uit. We werken daarin samen met het Netwerk Waterketen Delfland. In het kader van Milieubeheer wordt er gewerkt aan het verbeteren van bodemkwaliteit, voeren we geluidbeleid uit en hebben we bij ontwikkelingen aandacht voor luchtkwaliteit, externe veiligheid en milieuzonering.

In 2023 zijn we gestart met het wijkuitvoeringsplan energie Klapwijk in samenwerking met inwoners en ondernemers. In het plan is aangegeven op welke wijze, wanneer en hoe wijken van het gas af gaan. Versnelling en intensivering is nodig om onze doelstellingen zo mogelijke eerder dan 2030 respectievelijk 2050 te halen. Om de verduurzaming te versnellen en te verbreden komen we met maatregelen en inzet van duurzaamheidscoaches om bewoners proactief te helpen met de energiebesparing (waaronder isolatie) van hun woning tot minimaal label B of C.

In de regio werken we samen in de warmte samenwerking Oostland en Regionale Energiestrategie. Het streven is om gebiedsdekkende warmte-infrastructuur en regionale restwarmtenet verder mogelijk te maken in onze gemeente.

9. Bestuur en dienstverlening

Dit programma gaat zowel over de voorwaarden voor het bestuur om zijn wettelijke en autonome taken te kunnen uitvoeren en om de bestuurlijke en politieke ambities te kunnen realiseren als over onze dienstverlening. Dit programma bestaat uit drie onderdelen: Bestuur; Samenwerkingsverbanden; Dienstverlening. Onze dienstverlening laat zich zien als een dynamisch proces dat zich constant aanpast aan de eisen van de tijd, zowel fysiek als digitaal. Het raadsakkoord streeft naar een open en transparante overheid met een op de inwoner en samenleving aangepaste dienstverlening. Het gaat om een evenwichtige relatie met individuele inwoners en om de verplichtingen over en weer van de gemeente aan de ene kant en ondernemers en maatschappelijke organisaties aan de andere kant. Het raadsakkoord heeft de ambities te investeren in het vertrouwen tussen ons als lokale overheid en onze inwoners en ondernemers en om de specifieke positie van Pijnacker-Nootdorp in de regio zo goed mogelijk te benutten voor onze inwoners.

Als gemeente is het belangrijk te begrijpen wat inwoners nodig hebben en daarbij willen we hun ervaring en expertise benutten. Omdat burgerparticipatie van belang is bij alle beleidsterreinen van de gemeente hebben we generiek gemeentelijk participatiebeleid ontwikkeld wat op 1 oktober 2023 in werking is getreden. Omdat het leven van onze inwoners niet stopt bij de gemeentegrenzen werken we voor onderwerpen die de gemeentegrenzen overschrijden samen in regioverband en met andere overheden. De specifieke positie van Pijnacker-Nootdorp in de regio willen we zo goed mogelijk benutten voor onze inwoners. Op sommige onderdelen is het wettelijk verplicht, zoals bij participatie in de arbeidsmarktregio. Sommige samenwerkingsverbanden zijn vrijwillig in de vorm van een gemeenschappelijke regeling (GR), zoals de MRDH.

In de gemeente is de raad het hoogste besluitvormende orgaan. De raad stelt kaders en geeft opdracht aan het college vanuit dualisme. Het college is verantwoordelijk voor de uitvoering en de raad controleert of datgene wat beoogd is ook gerealiseerd is. Dat betekent dat er sprake is van een samenspel tussen raad en college. Om tot goede democratisch besluitvorming te komen, hebben raad en college afspraken met elkaar gemaakt hoe zij de komende bestuursperiode met elkaar willen omgaan over onze omgangsvormen, rolopvattingen, de bestuurscultuur en structurele terugkoppeling.

Tot slot

Voor de negen begrotingsprogramma’s geldt dat er een concreet takenpakket ligt voor 2024. De hiervoor benodigde middelen zijn in de financiële begroting opgenomen. In het vervolg van dit hoofdstuk worden de financiële positie en mutaties in hoofdlijnen geschetst.