Transformatie

Met de decentralisaties van de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet in 2015 heeft onze gemeente een grote(re) verantwoordelijk gekregen voor ondersteuning en zorgtaken aan onze inwoners, van jong tot oud. Nadat het eerste stof van deze transitie is neergedaald, is gewerkt aan het effectief organiseren van ondersteuning en zorg op basis van de vastgestelde visie en kaders. De transformatie is vormgegeven door: de vorming van de afdeling sociaal domein, aanpassing van de organisatievorm waarbij kernteammedewerkers in dienst van onze gemeente zijn gekomen, multidisciplinair werken en versterking van het voorliggend veld o.a. op het gebied van schulden(preventie), dementie en mantelzorgondersteuning. Daarnaast is door middel van innovaties gewerkt aan de beweging ‘van curatief naar preventief’. Ten slotte is het door het eerste interventieplan ‘Grip op het sociaal domein’ gelukt om de kostenstijgingen af te vlakken en te doen dalen ten opzichte van 2019 en de kwaliteit van de ondersteuning verder te versterken. We zijn ons meer en meer gaan richten op passende oplossingen en voorzieningen. In de komende tijd worden in verband met de nieuwe kostenstijging, aanvullende kostenbeheersingsmaatregelen genomen en aan de gemeenteraad voorgesteld.

Onze gemeente is een krachtige gemeenschap met overwegend zelfredzame inwoners, sterke maatschappelijke organisaties, vrijwilligers en mantelzorgers. De samenleving kan voor mensen echter ook complex zijn. We beseffen dat volledige zelfredzaamheid niet voor iedereen haalbaar is. Onze doelstelling is dat zoveel mogelijk inwoners (naar vermogen) zelfstandig kunnen meedoen in de samenleving, dat zij daarbij begeleiding krijgen en (als dat nodig is) professionele hulp. Deze ondersteuning is terug te vinden in de programma’s onderwijs en kinderopvang, collectieve voorzieningen en individuele voorzieningen van deze begroting, maar kunnen niet los worden gezien van de programma’s karakteristieke woon- en leefomgeving, aantrekkelijk economisch vestigingsklimaat en een veilige en duurzame gemeente.

Nieuwe visie op het sociaal domein

Om antwoord te geven op blijvende veranderingen en opgaven komt, is er in juni 2024 een nieuw visiedocument voor het sociaal domein vastgesteld, met onder andere de thema’s bestaanszekerheid, kansengelijkheid en positieve gezondheid. Hierbij wordt aan de slag gegaan met de volgende opgaves: versterken van de sociale basis, preventie, integraal samenwerken, kostenbeheersing en innovatie sociaal domein en datagedreven werken.

Kostenontwikkeling in het sociaal domein

Vanwege de stijgende kosten in het sociaal domein is er in de najaarsnota 2023 structureel € 2,5 miljoen toegevoegd aan de begroting. Daarnaast wordt sinds 2024 toegewerkt naar een nieuwe begrotingssystematiek voor het sociaal domein (de nullijn in plaats van een jaarlijkse bijstelling via de t-1- systematiek). Het doel is om vanaf 2027 de taken binnen het sociaal domein uit te voeren op het financiële niveau van de jaarrekening 2023.

Om realistisch te begroten- en tijd te hebben zodat nieuwe kostenbeheersingsmaatregelen effect gaan genereren- stelt het college voor om de indexatie voor prijs en areaal van € 1,2 miljoen voor 2024 nog toe te voegen aan de budgetten voor het sociaal domein. Deze indexatie wordt verwerkt in de begroting, met vanaf 2026 kostenbesparende maatregelen als tegenpost. Voor 2024 en 2025 wordt dit gedekt uit het begrotingssaldo, en voor 2026 deels (50%) uit de reserve sociaal domein en deels (50%) uit kostenbesparende maatregelen. Vanaf 2027 moeten de kostenbesparende maatregelen volledig de € 1,2 miljoen dekken en de oplopende andere kosten. Het college heeft in 2024 al nieuwe technische kostenbeheersingsmaatregelen genomen en legt politieke kostenbeheersingsmaatregelen via een nieuw interventieplan sociaal domein voor aan de gemeenteraad.

Dit plan wordt in lijn met de nieuwe visie op het sociaal domein verder uitgevoerd en doorontwikkeld. We blijven alert op nieuwe kansen en ontwikkelingen, kijken kritisch naar zowel de toegang, het preventieve aanbod en de samenwerking met zorgaanbieders en maatschappelijke partners. Ook onze eigen organisatie beweegt mee in de vragen binnen het sociaal domein.

Regionale samenwerking

Om onze inwoners zo goed mogelijk te ondersteunen werken wij ook samen in regionale samenwerkingsverbanden.

Bij de inkoop van jeugdhulp wordt samenwerkt binnen de H9^[1]. In de Regiovisie Jeugdhulp Haaglanden 2021-2026 staan duurzame samenwerking, verbetering van de jeugdzorg en een betaalbaar stelsel centraal. Bijzondere aandacht gaat uit naar: zo thuis mogelijk opgroeien, versterken van het gewone opvoeden en opgroeien, het tijdig inzetten van de best passende hulp en de samenwerking jeugdhulp en onderwijs.

Bij de inkoop van Wmo voorzieningen zijn wij met ingang van 2022 toegetreden tot de samenwerkingsovereenkomst H5^[2]. De keuze voor de H5 biedt voor onze gemeente een toekomstbestendige samenwerking bij de demografische ontwikkelingen rondom dementie en ouderenzorg, de decentralisatie beschermd wonen, beschermd thuis en maatschappelijke opvang én de inkoop van Wmo-begeleiding (individueel én groepsbegeleiding). Het gevolg is dat bij deze grote thema’s in één zorgregio wordt samengewerkt.

De H5-regio wordt ook gebruikt voor het uitvoeren van de akkoorden via de brede SPUK-regeling. In het Sportakkoord II, het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Regionaal Integraal Gezondheidsakkoord (RIGA) is uitgewerkt hoe dit moet worden vormgegeven. Alle akkoorden samen bieden het fundament voor een samenhangende lokale aanpak op het gebied van gezondheid, sport en bewegen en sociale basis. Financiering vindt plaats via de brede SPUK-regeling.

Werkgelegenheid stopt niet bij onze gemeentegrenzen. Inwoners met een bijstandsuitkering zijn voor werk afhankelijk van werkgelegenheid in de regio. Daarom werken wij met partijen samen in de arbeidsmarktregio Zuid-Holland Centraal^[3]. Deze samenwerking gaat niet alleen om het begeleiden van kwetsbare inwoners, maar ook om het bieden van ondersteuning aan inwoners ter voorkoming van (langdurige) werkloosheid: van school naar werk of van werk naar werk. Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt en de kansen die dit biedt (voor inwoners met een langere afstand tot de arbeidsmarkt) wordt deze samenwerking de komende jaren verder geïntensiveerd.

Ouderenzorg

Een belangrijke opgave wordt gezien in de sterke vergrijzing van onze bevolking. Dit zorgt de komende decennia voor een toename van de behoefte aan zorg en ondersteuning in wijk, buurt en kern. Deze opgave kent de extra uitdaging dat er sprake is van capaciteitstekort in de zorg. Om de zorg voor ouderen zo goed mogelijk te organiseren wordt in samenwerking met DSW, zorgaanbieders en regiogemeenten ingezet op een breed pakket aan maatregelen via het Programma Regionale Aanpak Ouderenzorg. In de komende jaren wordt dit ook lokaal doorontwikkeld. Onze maatschappelijke organisaties zullen hier een belangrijke rol bij spelen in ondersteuning, begeleiding en preventie. Dit programma heeft ook een plek gekregen binnen het RIGA.

^[1] De gemeenten Den-Haag, Delft, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg, Westland, Pijnacker-Nootdorp, Wassenaar, Rijswijk en Midden-Delfland.

^[2] De gemeenten Delft, Midden-Delfland, Rijswijk, Westland en Pijnacker-Nootdorp.

^[3] De gemeenten Zoetermeer, Lansingerland, Leidschendam-Voorburg, Wassenaar en Voorschoten, het UWV en VNO-NCW.