De programmabegroting 2026 is gebaseerd op het raadsakkoord 2022-2026 'Bouwen aan de toekomst' en de bijbehorende Uitvoeringsagenda 2022-2026. Voor de derde opeenvolgende periode werken de raad en het college van de gemeente Pijnacker-Nootdorp samen vanuit een breed gedragen raadsakkoord. Dit akkoord beschrijft de ambities binnen het ruimtelijk en sociaal domein, met specifieke afspraken en opdrachten voor het college. Deze afspraken zijn verder uitgewerkt in programmadoelstellingen en een actieagenda in de Uitvoeringsagenda 2022-2026. De activiteiten voor 2027 en daarna zijn opgenomen in de programmabegroting 2026 en de meerjarenraming 2027 tot en met 2029.

Het raadsakkoord benadrukt dat Pijnacker-Nootdorp een herkenbare, aantrekkelijke en goed bereikbare gemeente is en blijft. We willen de hoge woonkwaliteit, het groen en de goede verbindingen behouden en waar nodig versterken. De gemeente streeft naar een groene en dorpse sfeer, zowel in het ruimtelijk als het sociaal domein, waarbij een sterke sociale basis centraal staat. Inwoners zijn verbonden door diverse sociale netwerken en als hun veerkracht onder druk staat, bieden we passende ondersteuning vanuit het sociaal domein.

Ruimtelijk domein

De Omgevingsvisie 'Verbonden met elkaar', vastgesteld in november 2021, is het belangrijkste strategische beleidsdocument voor de komende jaren binnen het ruimtelijk domein. Deze visie richt zich op verbinding: met de regio, stedelijke voorzieningen, werkgelegenheid en kennis & innovatie. Er wordt gestreefd naar een optimale benutting van de verbindingen tussen gebieden en functies, zoals tussen kernen en groen, glastuinbouw en energietransitie, en wonen en werken. Ook de verbinding tussen inwoners en hun leefomgeving, met zorg voor elkaar en gezamenlijke activiteiten, is cruciaal. We hebben oog voor de belangen van mens, dier en natuur.

Sociaal domein

Met de visie op het sociaal domein ‘Samen gereed voor de toekomst’ (2024) wordt gewerkt aan een veerkrachtige samenleving waarin iedereen kan meedoen, gelijke kansen krijgt en met uitdagingen kan omgaan. Dit bereiken we door samen te werken met inwoners, vrijwilligers, verenigingen, maatschappelijke organisaties, zorgaanbieders en het bedrijfsleven. We kiezen voor preventie en vroegsignalering om te voorkomen dat zwaardere en duurdere zorg nodig is.

Binnen het sociaal domein wordt gewerkt met de financiële nullijn. Dit betekent dat het financiële kader voor het sociaal domein m.u.v. de jaarlijkse indexatie vaststaat en jaarlijks bijgesteld wordt. Om de werkzaamheden binnen het sociaal domein uit te kunnen voeren - nu en in de toekomst - zijn stevige kostenbeheeringsmaatregelen nodig. Om die reden voert het college het tweede interventieplan sociaal domein uit. Dit interventieplan is vastgesteld door de gemeenteraad in 2025 en kent een looptijd tot 2028.

Dienstverlening

Dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers is een belangrijke taak van de gemeente. Onze dienstverlening is datgene wat we als gemeente zowel fysiek aan het loket, telefonisch als digitaal aanbieden aan diensten en services aan inwoners, ondernemers, partners en aanbieders. Elk jaar wordt op digitaal gebied meer gevraagd van de gemeenten en hun gebruikers. De verwachtingen van “goede dienstverlening” door de gemeenten zijn de laatste decennia steeds hoger geworden. Dit betekent dat onze dienstverlening continu moet worden aangepast aan wat de inwoners en de samenleving nodig hebben. In september is de nieuwe visie op dienstverlening in de raad behandeld, waarmee we onze dienstverlening verder verbeteren en versterken. 

In de begrotingsprogramma’s komen de volgende hoofdlijnen naar voren:

1. Ruimte en wonen

Inwoners waarderen het eigen karakter van Pijnacker-Nootdorp, gevormd door de groene omgeving, hoge woonkwaliteit, dorpse sfeer, ruimtelijke kwaliteit en hechte gemeenschap. Bij grote opgaven zoals energietransitie, woningbouw en klimaatadaptatie willen we de herkenbare woon- en leefomgeving behouden. We streven naar gebieden en functies die elkaar aanvullen en versterken, met oog voor mens, dier en natuur. Om in elke levensfase passende woningen te bieden, werken we aan een evenwichtige woningvoorraad. Dit doen we door zowel locaties binnen de kernen, zoals in Hart van Nootdorp en Oranjepark, te ontwikkelen als nieuwe wijken toe te voegen. Voorbeelden daarvan zijn Tuindershof, Keijzershof, Centrumlijn (Wijck en Zuijd) en De Scheg/Kiem. In 2026 werken we verder aan de planvorming voor Dwarskade, Sytwinde en de Goudenregensingel.

In 2026 werken we op basis van de prestatieafspraken met woningcorporaties aan het behoud en de uitbreiding van sociale huurwoningen en maken via voortgangsrapportages inzichtelijk hoe de woningvoorraad zich ontwikkelt. Volgens de Omgevingswet stellen we in 2026 herzieningen van het omgevingsplan op en vertalen we ons ruimtelijk beleid in omgevingsprogramma’s

2. Economie en glastuinbouw

Het programma Economie en Glastuinbouw van Pijnacker-Nootdorp richt zich op het creëren van een aantrekkelijk economisch vestigingsklimaat met ruimte voor lokaal en nieuw ondernemerschap, verduurzaming en innovatie. De speerpunten zijn: herstructurering en vergroening van bedrijventerreinen en glastuinbouwgebieden, versterking van de arbeidsmarkt, functiemenging in centra en economische vernieuwing via regionale samenwerking (o.a. MRDH, Greenport West-Holland). 

In 2026 ligt de focus op verdere uitvoering van het gebiedsgerichte omgevingsprogramma Boezem en de ontwikkeling en oplevering van de omgevingsprogramma’s Vitale Glastuinbouw en Aantrekkelijk Economische Vestigingsklimaat. 

3. Mobiliteit

Pijnacker-Nootdorp is sterk verbonden, zowel lokaal als regionaal, dankzij een uitgebreid netwerk van voetpaden, fietspaden, autowegen en openbaar vervoer. Dit zorgt ervoor dat inwoners gemakkelijk kunnen werken, wonen, leren en ontspannen. We stimuleren duurzaam vervoer, zoals lopen, fietsen, deelmobiliteit en openbaar vervoer.  Het onderhoud van de wegen en verhardingen, de civiele kunstwerken (tunnels, bruggen en steigers), de openbare verlichting en de verkeerslichten gebeurt planmatig op basis van beheerplannen. Vanaf 2026 zien we grote prijsstijgingen op ons afkomen voor de twee belangrijkste beheerdisciplines: wegen, waaronder asfaltwegen, straten, brugdekken, fiets- en wandelpaden en troittoirs en openbaar groen zoals bermen, bomen, grasvelden, plantsoenen en parken. In de eerste helft van 2026 worden de beheerplannen wegen en groen tegelijkertijd aan de raad ter vaststelling aangeboden. Dit is het moment dat er keuzes gemaakt kunnen worden in de beeldkwaliteit en wat het het beheer van ons openbaar groen en onze wegen mag kosten.

In 2025 zijn we gestart met een onderzoek naar de verkeerseffecten van nog te realiseren woningbouw in onder andere Dwarskade, Overgauw en Balijade. Dit levert inzicht op in mogelijke knelpunten voor verkeersveiligheid en doorstroming. De studie wordt verder verdiept, met focus op oplossingen op korte termijn en lange termijn. 

We willen ervoor zorgen dat het verkeer veilig is en blijft. Daarom richten we onze woonwijken, woonerven en wegen volgens de Duurzaam Veilig-richtlijnen. Op veel wegen en kruispunten is sprake van een te hoge snelheid. Door de wegen en rotondes handiger in te richten, kunnen we ze nog veiliger maken en de kans op ongelukken verkleinen. Aandacht voor verkeersveiligheid blijft van groot belang. In 2026 zetten we daartoe onder meer de jaarlijks rotondecampagne, met nadruk op de interactie tussen fietsers en automobilisten, voort. 

4. Groen en recreatie

Pijnacker-Nootdorp beschikt over uniek groen in zowel de kernen als het buitengebied, samen een natuurnetwerk vormend dat deel uitmaakt van de regionale groengebieden zoals 'Regiopark Buytenhout' en 'Bijzonder Provinciaal Landschap Midden-Delfland'. Dit groen is belangrijk voor flora en fauna, biodiversiteit, gezondheid, bewegen, natuur, recreatie en onze economie. Kwalitatief ingericht en goed onderhouden groen, met voldoende ontmoetingsplekken en wandelpaden, versterkt onze identiteit, maakt de omgeving aantrekkelijk en levendig, en stimuleert beweging. Het Omgevingsprogramma 'Groen in en om de kernen' geeft hier invulling aan.

Klimaatverandering leidt tot extremere weersomstandigheden, zoals hittegolven, hevige regenval, wateroverlast en langdurige droogte. Het omgevingsprogramma Water en Klimaat bevat beleid en maatregelen om hiermee om te gaan. Door middel van de communicatiekalender Klimaat en het project Klimaatbestendig Klapwijk, maken we inwoners en bedrijven bewust van de urgentie van klimaatverandering. Met diverse stresstesten onderzoeken we de gevolgen voor onze gemeente en identificeren we mogelijke maatregelen. Verder starten wij in 2026 met het nieuwe omgevingsprogramma Klimaatbestendige gemeente. Hierin verwerken we de resultaten van de uitgevoerde stresstesten.

5. Onderwijs en kinderopvang

In Pijnacker-Nootdorp stimuleren we dat kinderen en jongeren naar school of opvang gaan, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen en jongeren een startkwalificatie behalen. We bieden ondersteuning bij opvoed- en opgroeivragen om achterstanden en schooluitval te voorkomen.

De Lokale Educatieve Agenda (LEA) zetten we in 2026 voort met een vraaggerichte aanpak per kern. Samen met onderwijs, opvang, jeugdgezondheidszorg en de bibliotheek werken we aan een sterke basis en passende ondersteuning. De samenwerking binnen kindcentra wordt versterkt door gezamenlijke visievorming en warme overdrachten.

Het Integraal Huisvestingsplan Kindcentra (IHKP) wordt in 2026 verder ontwikkeld. Naar verwachting treedt begin 2026 de nieuwe wet planmatige aanpak onderwijshuisvesting in werking, waarmee het opstellen van een integraal huisvestingsplan verplicht wordt voor gemeenten. In afwachting van deze wet zorgen we dat het IHKP voldoet aan de toekomstige wettelijke eisen en blijft bijdragen aan toekomstbestendige kindcentra waarin onderwijs, opvang en ondersteuning samenkomen.

De samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven krijgt vorm via de SOB (Samenwerking Onderwijs en Bedrijfsleven) Oostland, met aandacht voor sectoren als techniek, ICT, zorg, glastuinbouw en economie. Activiteiten zoals stages, gastlessen en bedrijfsbezoeken zorgen voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Voor volwassenen is er educatie via NL Training en het Taalhuis Oostland, gericht op het versterken van taal-, reken-, digitale en sociale vaardigheden. Taalpuntspreekuren in onder andere Buurt & Zo in Pijnacker bieden laagdrempelige ondersteuning en dragen bij aan gelijke kansen en sociale inclusie.

6. Collectieve voorzieningen

Met onze collectieve voorzieningen willen we bereiken dat inwoners zo zelfstandig mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving, gelijke kansen krijgen, uitdagingen kunnen aangaan en zich kunnen ontwikkelen en inzetten voor anderen. De bijdrage van netwerkorganisaties, vrijwilligers en mantelzorgers is hierbij onmisbaar. We waarderen de sterke sociale basis van onze inwoners en stimuleren samenkracht en (burger)participatie door een wijkgerichte aanpak en het faciliteren van initiatieven en activiteiten via diverse subsidieregelingen.

We investeren in culturele en sportieve voorzieningen en activiteiten. We brengen het toekomstperspectief voor sportzaal Koningshof (het Baken) in beeld en nemen akoestische maatregelen in sporthal De Viergang. Voor buitensport voeren we het Beheerplan sportvelden 2024-2027 uit. In het centrum van Pijnacker is de voorbereiding gestart voor de realisatie van het Sociaal Cultureel Centrum aan het Raadhuisplein. We voeren uitvoeringsagenda’s uit op het gebied van sport, gezondheid en cultuur. 

Vanuit het gedachtegoed van de visie op het sociaal domein, investeren we in jeugd en jongeren zodat ze gezond, veilig en kansrijk opgroeien. We realiseren vier ontmoetingsplekken voor jongeren in de buitenruimte. We gaan uit van het principe dat opvoeden en opgroeien gepaard gaat met vallen en opstaan, waarbij we normaliseren en uitgaan van de eigen kracht, verantwoordelijkheid en oplossend vermogen van (pleeg)ouders, verzorgers en jeugd. We blijven investeren in de verbinding tussen zorg, onderwijs en kernteam om problemen zoveel mogelijk te voorkomen via preventie en vroegsignalering. Bestaanszekerheid, kansengelijkheid en positieve gezondheid blijven onze voortdurende aandacht hebben.

7. Individuele voorzieningen

Met de activiteiten in dit programma ondersteunen we inwoners, wanneer de uitdagingen meer van ze vragen dan ze aankunnen. 

We blijven ons in 2026 inzetten op het ondersteunen van (kwetsbare) inwoners, die dat nodig hebben. Verder gaan we ons verder inzetten op de kostenbeheersingsmaatregelen, vanuit het nieuwe interventieplan kostenbeheersing en innovatie sociaal domein dat in mei 2025 door de raad is vastgesteld. Een aantal maatregelen is al in 2025 gestart, andere maatregelen zullen we in 2026 gaan implementeren. De eerste fase van de Participatiewet in balans gaat in per 1 januari 2026 en de voorbereiding voor fase twee en drie gaan daarna van start, zodat alle maatregelen per 1 januari 2027 zijn ingevoerd. De verwachting is dat het aantal inburgeraars in 2026 gaat toenemen vanwege de hoge taakstelling van het huisvesten van statushouders in onze gemeente.  Er is gezorgd dat er capaciteit aanwezig is om de inburgeraars goed te kunnen begeleiden tijdens het inburgeren.

Het beleidsplan Schuldhulpverlening 2026 – 2029 wordt geïmplementeerd. Daarnaast willen wij in 2026 gaan verkennen hoe we het Steunpunt gedupeerden Pijnacker-Nootdorp duurzaam kunnen integreren in de reguliere dienstverlening, zodat passende hulp ook de komende jaren gewaarborgd blijft. Maar ook dat de opgedane kennis en ervaring van het steunpunt niet verloren gaat. In 2026 wordt het inkooptraject van Jeugdhulp gestart, waarvan in 2025 de inkoopstrategie is bepaald.

Zoals het er nu uit ziet, worden in 2026 twee nieuwe wetten aangenomen door het Rijk, die ook van toepassing zijn op dit programma, de wet Proactieve Dienstverlening en de wet Handhaving Sociale Zekerheid. Als deze wetten zijn aangenomen, dan worden zij voorbereid in 2026 en per de ingangsdatum (de verwachting is 1-1-2027) geïmplementeerd.

8. Veiligheid en duurzaamheid

In het programma Veiligheid en duurzaamheid werken we samen met inwoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen en stakeholders aan een veilige, leefbare en duurzame leefomgeving.

Voor 2026 zijn het Integraal Veiligheidsplan 2023-2026 en het Uitvoeringsplan integrale veiligheid 2025-2026 de instrumenten waarmee wij ondermijning, (jeugd)overlast en digitale criminaliteit aanpakken. Met het beleidskader “Wijken die werken”, dat in 2026 geëvalueerd wordt, bevorderen we de leefbaarheid en sociale samenhang in wijken. In 2026 worden de Omgevingsprogramma's Warmte en Leefkwaliteit opgeleverd. 

9. Bestuur en dienstverlening

Dit programma richt zich op het functioneren van bestuur en dienstverlening, met nadruk op interactie met inwoners, ondernemers en partners. Betrokkenheid van de samenleving is essentieel voor democratische besluitvorming. Het participatiebeleid “Pijnacker-Nootdorp denkt mee!” wordt uitgevoerd en in 2027 geëvalueerd.

Omdat het leven van inwoners niet stopt bij de gemeentegrenzen, werken we samen in regionale verbanden zoals de MRDH en andere regelingen op het gebied van veiligheid, gezondheid, afval en jeugdhulp.

Transparantie is belangrijk. De Wet open overheid (Woo) wordt stapsgewijs ingevoerd. Hiervoor is een impactanalyse gedaan en een meerjarig implementatieplan opgesteld. Werkprocessen en systemen worden aangepast om de Woo te integreren.

Dienstverlening aan inwoners en ondernemers is een kerntaak. We versterken de (digitale) dienstverlening door klantgericht te werken en maatwerk te bieden. De nieuwe visie op dienstverlening, vastgesteld door de raad in september 2025, ondersteunt deze verbetering.

Om aan te sluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen, werken we aan organisatieontwikkeling. De focus ligt op professionele dienstverlening, inspirerend leiderschap en effectieve samenwerking. In 2026 starten we met concrete acties zoals het verbeteren van digitale dienstverlening en het creëren van een leeromgeving.

Ook de technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en beïnvloeden steeds meer de manier waarop de ambtelijke organisatie werkt. In de visie op digitalisering hebben we aandacht voor het gebruik van nieuwe technologische ontwikkelingen zoals Artificiële Intelligentie (kunstmatige intelligentie) en algoritmes. Doel hiervan is om te kijken hoe de ontwikkelingen kunnen bijdragen aan het efficiënter werken, waarbij op verantwoorde wijze gebruik gemaakt kan worden van de nieuwe technologieën.

Met deze ontwikkelingen streven we naar een transparante, betrokken en moderne gemeente die effectief inspeelt op de behoeften van inwoners en ondernemers.

Tot slot

Voor de negen begrotingsprogramma’s geldt dat er een concreet takenpakket ligt voor 2026. De hiervoor benodigde middelen zijn in de financiële begroting opgenomen. In het vervolg van dit hoofdstuk worden de financiële positie en mutaties in hoofdlijnen geschetst.