Bepalen en faciliteren ruimtelijke kwaliteit voor een aantrekkelijke woonomgeving

We werken aan een aantrekkelijke woonomgeving waar inwoners graag wonen. Dat monitoren we door iedere twee jaar een leefbaarheidsmonitor uit te voeren. In 2021 hebben we een nieuwe leefbaarheidsmonitor uitgevoerd. Daarbij is gekeken naar de punten die inwoners het meest belangrijk vinden voor fysieke woonomgeving. De onderstaande scores geven een beeld van de waardering van onze inwoners:

Wanneer we deze cijfers vergelijken met leefbaarheidsmonitor uit 2019 dan zien we dat de waardering voor de woningkwaliteit en woonomgeving gelijk is gebleven, het totaaloordeel voor de wijk met 0,1 is gestegen en is de waardering voor zowel de groenvoorzieningen als de algemene voorzieningen met 0,2 gestegen. Daarmee geven de inwoners in 2021 de hoogste cijfers voor de fysieke leefomgeving sinds we gestart zijn met de tweejaarlijkse metingen.

Omgevingsvisie

Op basis van de in 2019 door de raad vastgestelde startnotitie is ook in 2021 gewerkt aan het opstellen van een omgevingsvisie voor Pijnacker-Nootdorp. Met dit strategische beleidsdocument geeft de gemeenteraad richting aan het beheer en de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving op de lange termijn. In 2021 heeft de raad De Muren vastgesteld. Dit is het verslag van de participatie met inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners. De vele bijdragen die we in woord en beeld hebben ontvangen hebben een plek gekregen in dit verslag. Op basis van alle informatie die sinds de startnotitie is opgehaald is het ontwerp van de omgevingsvisie met bijbehorend planMER opgesteld. De gemeenteraad heeft beide stukken in mei 2021 vastgesteld en vrijgegeven. Van begin juni tot half juli kon iedereen reageren. Om iedereen te bereiken is een breed palet aan communicatiemiddelen ingezet van facebook tot een ansichtkaart in de brievenbus en van een digitaal Panorama Pijnacker-Nootdorp 2050 tot posters langs de weg. Het beoogde eindresultaat is een in 2021 vastgestelde omgevingsvisie. Daarmee beschikt de gemeente Pijnacker-Nootdorp voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet over een omgevingsvisie. In 2022 gaan we vervolgens aan de slag met de uitvoering (bijvoorbeeld via omgevingsprogramma’s) en het maken van een monitor.

Bestemmingsplannen (straks omgevingsplan)

De gemeente heeft een bepalende rol in de ruimtelijke kwaliteit. In die rol stellen we onder andere bestemmingsplannen vast. In bestemmingsplannen staan regels over wat er op een plek gebouwd mag worden en hoe gronden en gebouwen gebruikt mogen worden. In 2021 heeft de gemeente nog tientallen bestemmingsplannen, wijzigingsplannen en uitwerkingsplannen. Wanneer de Omgevingswet in werking treedt vormen die samen in één keer het omgevingsplan voor Pijnacker-Nootdorp. Ter voorbereiding op de Omgevingswet is in 2021 gestart met een pilot omgevingsplan voor de wijk Tolhek. Deze pilot is een eerste kennismaking met het omgevingsplan. Na het vaststellen van de uitgangspunten in een plan van aanpak zijn de thema’s bepaald die verkend worden in de pilot. Bovendien is, voortbordurend op de ervaringen met participatie tijdens de visieverkenningen, voor de start van het proces geparticipeerd met de bewoners van de wijk en de ‘professionele’ vooroverlegpartners. De input heeft geleid tot een concept-ontwerp omgevingsplan Tolhek dat in 2021 ter inzage is gelegd. In 2022 zal dit omgevingsplan ter vaststelling aan de raad worden aangeboden. Ook in 2022 zal aan de hand van een planning nog gewerkt worden aan het opstellen van nieuwe en actuele bestemmingsplannen, bijvoorbeeld voor het tweede deel van Vrijenban II, het onderwijscluster Groen van Prinstererstraat en het dierenpension Oude Polder. Ook na inwerkingtreding van de Omgevingswet zullen in 2022 ontwikkelingen plaatsvinden, maar dan als wijzigingen in het omgevingsplan. Voorbeelden zijn actualisatie van Koningshof, Kern Pijnacker en Ackerswoude. Bovendien stellen we in 2022 de eerste pilot Omgevingswet Tolhek vast en starten we met een tweede pilot omgevingsplan. Deze maken we voor het bedrijventerrein Oostambacht. Actualisatie vindt plaats waar nodig en passend, maar we kijken echter vooral vooruit naar de Omgevingswet waardoor het omgevingsplan voor onze gemeente straks goed aansluit bij zowel de Omgevingswet als de omgevingsvisie.

Uitnodigen en faciliteren

De gemeente heeft ook een faciliterende rol. Sinds 2018 werken we met een nieuw en integraal beleidskader: de Nota Uitnodigende Ruimtelijke Ordening. Door het ruimtelijk beleid te bundelen en de kwaliteiten concreter te maken, kunnen inwoners en ondernemers makkelijker ingaan op de uitnodiging om de ruimtelijke kwaliteit te behouden en te versterken. Eind 2021 is de evaluatie van deze nota gereed. Daarbij wordt ook een doorkijk gegeven naar de wijze waarop we hier vorm aan willen geven met het oog op de komende inwerkingtreding van de Omgevingswet. In aanvulling daarop zijn we gestart met het verder faciliteren van inwoners en ondernemers door onze dienstverlening te stroomlijnen. Voorbeelden waar in 2022 aan wordt gewerkt zijn het verbeteren van het omgevingsloket en de ontwikkeling van een snelloket, waarin voor een deel van de vergunningsaanvragen al in een week uitsluitsel kan worden gegeven.

Toezicht en handhaving

De invoering van de Wet Vergunningverlening Toezicht en Handhaving verplicht gemeenten tot het doorlopen van een beleids- en beheercyclus van vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht. Onderdelen zijn een vierjaarlijks vast te stellen beleidsplan, jaarlijks een programma voor het komende jaar en een jaarverslag (inclusief beleidsevaluatie over het afgelopen jaar). In 2022 komt er met de komst van de Omgevingswet een nieuw beleidsplan. Net als een jaarverslag over 2021 en een jaarprogramma voor 2022. De raad wordt over al deze producten geïnformeerd. De Omgevingswet zal ook op het gebied van toezicht en handhaving tot veranderingen leiden. Hierover informeren wij u via de monitor Omgevingswet.

Programmaplan Omgevingswet

Ter voorbereiding op de nieuwe Omgevingswet is in 2019 het Programmaplan Omgevingswet vastgesteld en ter informatie aangeboden aan de raad. Hierin staat langs welke sporen we ons voorbereiden op de implementatie van de wet. Ook al is de invoeringsdatum verschoven naar 1 juli 2022, de werkzaamheden zoals benoemd in het programmaplan blijven actueel. Concrete voorbeelden van projecten die hier binnen vallen zijn de omgevingsvisie, de pilots omgevingsplannen, de omgevingsvergunningen en de implementatie van het digitaal stelsel Omgevingswet. De komst van de Omgevingswet benutten we ook om onze service bij ruimtelijke initiatieven te verbeteren. De nieuwe software die voor het digitaal stelsel is en wordt aangeschaft helpt daarbij. In 2021 is daarnaast uitvoering gegeven aan het project Werkend Stelsel. Binnen dat project worden de beleids- en werkprocessen beschreven en aangepast aan de eisen en het gedachtegoed van de Omgevingswet. Het gaat daarbij zowel om processen die moeten borgen dat beleid integraal is, als om processen die moeten zorgen dat nieuwe initiatieven worden bekeken vanuit de lange termijn visie op de fysieke leefomgeving zoals beschreven in de Omgevingsvisie. Ook is gestart met het opstellen van een gemeente breed Participatiebeleid, wat geheel in lijn met en in de geest van de Omgevingswet wordt opgesteld. In 2022 gaan we door met de uitvoering van het programmaplan en daarin benoemde projecten en processen.

Regisseren uitbreidingen in nieuwe woonmilieus

Onze gemeente is een groeigemeente. In april 2021 woonden er 55.859 (Bron: Pijnacker-Nootdorp in cijfers, 23 juni 2021) mensen in onze gemeente. Het aantal woningen bedroeg op dat moment 21.798. Dat zijn 226 woningen meer dan in april 2020. De meeste nieuwe woningen vinden we in de wijken Ackerswoude en Pijnacker-Zuid (Keijzershof en Centrumlijn). Tegelijk zijn de wijken Tuindershof en De Scheg volop in ontwikkeling. In april 2021 is de bouw van Tuindershof gestart en eind 2021 start de verkoop van de woningen in De Scheg. Daarnaast zijn er ook diverse kleinere (soms particuliere) ontwikkelingen, die bijdragen aan vergroting van de mogelijkheden voor het doorlopen van een lokale wooncarrière en de doorstroming. Binnen de bestaande kernen worden ook woningen gerealiseerd, zoals bijvoorbeeld aan het Gildehof (ca. 120 woningen). Tot slot wordt ook gewerkt aan de voorbereiding van aanvullende locaties zoals Stanislas I (circa 90 woningen), Vrijenban II (40 woningen) en Hart van Nootdorp (ca 110 woningen). Op de (middel)lange termijn zijn er ook nog mogelijkheden op het Oranjepark. In totaal bouwen we vanaf 2022 binnen de bestaande en geplande projecten nog circa 1800 woningen.

Regisseren woningaanbod voor doelgroepen

Bij de toename van het aantal woningen is extra aandacht voor het realiseren van woningen voor bepaalde doelgroepen. We doen dat volgens de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2030, die in juni 2020 door de raad is vastgesteld. Het gaat om doelgroepen als jongeren, ouderen, starters, doorstromers, gescheiden ouders en mensen die uit de zorg komen. Zij zijn vaak aangewezen op de sociale woningvoorraad.

De mediane wachtduur van geslaagde woningzoekenden was in 2020 in de regio 72 maanden. Wanneer we dit regionale cijfer vergelijken met de mediane wachtduur van een woningzoekende in Pijnacker-Nootdorp (incl. lokaal maatwerk), dan zien we dat deze met 67 maanden redelijk vergelijkbaar is met de regio. Verhuringen aan de inwoners van Pijnacker-Nootdorp via lokaal maatwerk worden in de wachtduur meegerekend. Dat komt omdat de regel zo is gedefinieerd dat een brede groep uit de gemeente in aanmerking komt voor deze voorrang. De effecten van het lokaal maatwerk zijn ook terug te zien in de zoekduur (waarbij het moment van slagen wordt berekend vanaf de eerste reactie). De mediane zoekduur (incl. lokaal maatwerk) in Pijnacker-Nootdorp is 28 maanden. De mediane zoekduur blijft hiermee onder de regionale mediane zoekduur van 45 maanden.

Pijnacker-Nootdorp werkt met acht andere gemeenten samen in de Bestuurlijke Tafel en woningmarkt Haaglanden. In 2021 is in dit regionale samenwerkingsverband gewerkt aan nieuwe woningmarktafspraken. Deze afspraken zijn een uitwerking/verdieping van het convenant Gaten Dichten in Haaglanden. In 2021 is een definitief bod gedaan richting de regio. Daarin staat beschreven wat onze gemeente de komende jaren gaat bouwen en hoe we daarmee een bijdrage leveren aan het bereiken van een meer evenwichtige spreiding van de sociale woningvoorraad. Daarbij wordt ook gekeken naar flankerend beleid in de vorm van doorstroming en behoud van bestaande sociale huurwoningen. Het bod van het college past binnen de door de raad vastgestelde Woonvisie Pijnacker-Nootdorp. Het proces wordt naar verwachting eind 2021 afgerond met een ondertekend convenant.

Inspanningen behoud sociale voorraad

Er zijn spanningen op de sociale woningmarkt. Daarvoor zijn verschillende oorzaken zoals:

• Het percentage sociale woningen in onze gemeente is al relatief klein;

• De doorstroming is laag door de hoge kwaliteit van de sociale woningvoorraad;

• Er is een gat tussen het sociale segment en de overige voorraad door de stijgende prijzen op de particuliere markt;

• Corporaties verkopen woningen of veranderen sociale woningen in woningen in de vrije sector door de huur te liberaliseren;

• Corporaties hadden de afgelopen jaren weinig geld om meer woningen te bouwen.

In 2020 is de sociale voorraad (zelfstandige woningen met een netto huurprijs tot € 737,14 (prijspeil 2020) in Haaglanden iets afgenomen met 271 woningen tot 141.520 woningen (peildatum 01-01-2021). Dit kan komen door sloop, verkoop of liberalisatie van de woningen. We zetten ons als gemeente in voor het behoud van de sociale huurwoningen in onze gemeente en zijn hierover lokaal en regionaal in gesprek met de woningbouwcorporaties. Hiervoor maken we prestatieafspraken met onze woningcorporatie over hun huur- en verkoopbeleid. We streven ernaar om in de toekomst meerjarige prestatieafspraken te maken.

Positief is dat Staedion in het najaar van 2020 het bezit van Vestia in Nootdorp heeft overgenomen.
Dit betekent niet alleen het behoud van deze sociale woningvoorraad, maar door een ander verhuurbeleid zijn er ook nog eens 153 extra sociale huurwoningen bijgekomen. Daarnaast heeft de Raad van State in juni 2021 uitspraak gedaan over het scheidingsvoorstel van Habion. Deze uitspraak was positief voor onze voorraad. Dat betekent dat we nog eens 70 extra sociale huurwoningen behouden. Over deze woningen maken we in 2021 nieuwe prestatieafspraken.

Resultaten uitbreiden sociale voorraad

Ook in 2021 is gewerkt aan uitbreiding van het aantal woningen voor alle doelgroepen. Daarvoor hebben we diverse concrete projecten uitgevoerd. Het woonzorggebouw voor mensen met geheugenproblemen in Nootdorp is begin 2021 opgeleverd. De verhuur van de 21 sociale huurappartementen op Gildehof is gestart en naar verwachting hebben de eerste bewoners rond september 2021 de sleutels gekregen van hun nieuwe woning. Daarnaast is in Tuindershof gestart met de bouw van 41 sociale huurappartementen. Deze zijn naar verwachting in het voorjaar 2022 gereed. In Tuindershof komen ongeveer 240 sociale huurwoningen.
De voorbereiding van de volgende fases is al gestart.

Ook in de komende jaren wordt gewerkt aan uitbreiding van de sociale voorraad. Voor De Scheg is de overeenkomst voor de realisatie van 72 sociale huurappartementen getekend. De volgende locaties waar de sociale voorraad zal worden uitgebreid zijn Stanislas I (30% sociaal), de Centrumlijn (40% sociaal), Vrijenban II (30% sociaal) en Hart van Nootdorp (minimaal 30% sociaal).

Ontwikkeling van de demografische druk

De behoefte aan woningen hangt samen met de demografische druk. De demografische druk geeft de verhouding aan tussen het aandeel jongeren jonger dan vijftien jaar en het aandeel ouderen ouder dan 65 jaar ten opzichte van de ‘productieve leeftijdsgroep’ van 20-65 jaar.

Landelijk neemt de demografische druk toe door de combinatie van vergrijzing en steeds minder geboortes. In onze gemeente is het aandeel jongeren jonger dan veertien jaar relatief groot ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het landelijk gemiddelde ligt in 2021 op 15,5%. In onze gemeente is dat 19,2%.
Bij het aandeel ouderen ouder dan 65 jaar zien we het tegenovergestelde. In onze gemeente is het aandeel ouderen 15,2%, terwijl dit landelijk 19,8% is. Het aantal 75-plussers in onze gemeente stijgt van 6,7% in 2021 naar 16,9% in 2050. Dat staat in Pijnacker-Nootdorp in cijfers (23 juni 2021). Deze ontwikkelingen bevestigen dat we voor deze doelgroepen woningen moeten bouwen. De Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2030 en de bijbehorende Woonagenda 2020-2021, laten zien hoe we dat de komende jaren willen realiseren. In 2022 maken we een nieuwe Woonagenda voor de periode 2022-2023.

In Ackerswoude werken we samen met projectontwikkelaars aan de bouw van ongeveer 1.000 woningen.
De woningen in Landrijk die begin 2021 in verkoop zijn gegaan, zijn inmiddels allemaal verkocht.
Dat betekent dat alle woningen in Ackerswoude nu verkocht zijn. We verwachten dat deze wijk in 2023 helemaal klaar is.

Pijnacker-Zuid realiseren we op basis van raamovereenkomsten met projectontwikkelaars. In 2021 is gestart met de bouw van fase drie en vier in het deelgebied Park van Buijsen/Eilanden (Keijzershof).
De appartementen die ook in dit deelgebied worden gerealiseerd worden aanbesteed. Daarnaast is gestart met de voorbereiding en planontwikkeling van de Centrumlijn. In dit deelgebied van Pijnacker-Zuid worden circa 410 woningen gerealiseerd, die naar verwachting in 2025 gereed zijn. Van de 2.071 woningen in Keijzershof zijn er ongeveer 1.816 opgeleverd en 124 in aanbouw. We verwachten dat deze wijk in 2026 klaar is.

In aanvulling daarop hebben we in 2020 verder gewerkt aan de voorbereiding van twee nieuwe uitbreidingslocaties: de Scheg en Tuindershof. Voor de Scheg is begin maart 2021 het bestemmingsplan vastgesteld. Naar verwachting start de verkoop van de eerste fase van dit project eind 2021. In 2022 kan vervolgens worden gestart met de bouw.
Tuindershof is al een fase verder. In september 2020 is de eerste fase in verkoop gegaan en in april 2021 is de bouw gestart. De voorbereiding voor de bouw van de volgende fases is al in gang gezet. In 2021 start de verkoop van diverse nieuwe fases. Ook de met de ontwikkeling van Hart van Nootdorp is begonnen.
Het ontwerpbestemmingsplan daarvoor is in juni 2021 vastgesteld. Aan de realisatie van woningen op de Stanislaslocatie zal in 2022 eveneens verder worden gewerkt.