De tabel hierboven laat de verhouding zien tussen het aantal banen en aantal woningen. De Index varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen banen). De gemeente Pijnacker-Nootdorp kent dagelijks een grote forenzen stroom. Ongeveer 22.000 inwoners hebben hun werk buiten de gemeente. De verhouding in Pijnacker-Nootdorp is daardoor lager dan het landelijke gemiddelde. Het aandeel werken in 2021 is iets lager geworden, voornamelijk doordat er nieuwe woningen zijn bijgekomen (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat in 2021 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 in de gemeente iets is gedaald. Dit komt onder andere doordat het totaal aantal banen nagenoeg gelijk is gebleven, terwijl het aantal inwoners is gestegen. Ook het tekort aan arbeidskrachten maakt dat vacatures niet worden ingevuld. Binnen de glastuinbouw wordt een trend geconstateerd waarbij er een afname is van het aantal banen, maar een groei van toegevoegde waarde (richting 2050) door verdergaande digitalisering en innovaties.

In de tabel hierboven kan worden afgelezen dat het aantal bedrijfsvestigingen per 10.000 inwoners in 2021 licht is gestegen. Het absolute aantal bedrijfsvestigingen is in 2021 gestegen van 4.571 naar 4.790 (bron: werkgelegenheidsregister Haaglanden).

Effecten coronacrisis

Voor de ontwikkeling van de economische groei blijft het verloop van de coronapandemie relevant, maar het belang neemt wel af. In het afgelopen jaar is het ondernemersvertrouwen gestegen en is het aantal gestopte vestigingen in 2021 lager dan het jaar ervoor.
Vanuit ondernemers vernemen we vooral dat met name detailhandel (niet essentiële winkels) en horeca nog achterstand moeten inhalen. Het aantal bezoekers in de centra is nog niet terug op het niveau van voor de coronacrisis, maar de bestedingen per bezoeker zijn gestegen. Er is sprake van veranderd consumentengedrag.

Impact oorlog Oekraine

De glastuinbouw maakt zich zorgen over de hoge gasprijzen als gevolg van de oorlog. Glastuinbouw Nederland meldt dat hierdoor mogelijk 40% van de glastuinders definitief of tijdelijk stoppen. De sector is eveneens afhankelijk van Oost-Europese arbeidskrachten, waaronder Oekraïners. Als gevolg van de oorlog lopen de arbeidstekorten verder op.

De economie in Zuid-Holland

In het eerste kwartaal van 2022 was de economische groei in Nederland nihil (bron CBS). Het aantal banen is gegroeid en ook het aantal vacatures is in Nederland gestegen. Het UWV verwacht dat de arbeidsmarkt in 2022 zijn piek bereikt als het gaat om het aantal banen en vacatures. In 2022 zal het aantal vacatures en banen nog toenemen, maar in 2023 zullen de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne, de inflatie en de dalende koopkracht zorgen voor onzekerheid.

Eind 2022 tot in ieder geval het eerste kwartaal van 2023 wordt een milde recessie verwacht, waarbij de werkloosheid mondjesmaat oploopt (RaboResearch). Het tekort aan arbeidskrachten is in de agglomeratie Den Haag gestegen naar bijna 24% (gewogen percentage, ondernemers die het tekort aan arbeidskrachten als belemmerd ervaren. Bron: waarstaatjegemeente)

Regionale ontwikkelingen

In het eerste kwartaal van 2022 was de economische groei in Nederland nihil (bron CBS). Het aantal banen is gegroeid en ook het aantal vacatures is in Nederland gestegen. Het UWV verwacht dat de arbeidsmarkt in 2022 zijn piek bereikt als het gaat om het aantal banen en vacatures. In 2022 zal het aantal vacatures en banen nog toenemen, maar in 2023 zullen de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne, de inflatie en de dalende koopkracht zorgen voor onzekerheid.

In 2022 is vanuit de regionale samenwerking gewerkt aan de thema´s uit de strategische agenda van de MRDH:

• Vernieuwen Economie

• Versterken stad en omgeving

• Verbeteren bereikbaarheid

• Veranderen Energie

In 2022 is onder andere gestart met de actualisatie van de strategie werklocaties en het proces om te komen tot een nieuwe strategische agenda Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Verder is uitvoering gegeven aan regionale innovatieprogramma’s en het verbinden van maatschappelijke vraagstukken aan technologische innovaties. Het MRDH programma Next Economy heeft in 2021 de gemeente een tweetal financiële bijdragen opgeleverd voor bedrijventerrein de Boezem. Voor een project gericht op een ‘smart grid’ en het gebiedsgerichte omgevingsprogramma.

Ook in 2022 blijft de vraag naar bedrijfskavels en bedrijfspanden groeien. De schaal waarop de bedrijventerreinenmarkt zich beweegt, is bovengemeentelijk. Bedrijven kijken veelal op regionale schaal naar vestigingsplaatsen en uitbreidingsmogelijkheden. Daarom wordt vanuit Businesspark Haaglanden regionaal samengewerkt ten behoeve van het behouden en vestigen van bedrijven en daarmee de werkgelegenheid in de Haagse regio. De focus ligt op de juiste ondernemer op de juiste plek. Het afgelopen jaar lag de focus op kennisdeling (ruimtelijke optimalisatie & verduurzaming) en het gezamenlijke optrekken richting de MRDH voor wat betreft de strategie werklocaties.

Glasvisie Oostland

In 2022 is verder uitvoering gegeven aan het uitvoeringsplan Werkboek Oostland. Hier staan vier projecten centraal:

• Herstructurering (draagvlakonderzoek Kleihoogt en Noordpolder (Lansingerland)).

• Verbinding tuinbouwondernemers, versterking innovatiekracht.

• Toekomst tuinbouw Oostland.

• Innovatieve tuinbouwruimte.

Het project toekomst tuinbouw is afgerond. Samen met een groep tuinbouwjongeren hebben er 11 workshops plaatsgevonden over trends en ontwikkelingen en mogelijke scenario’s voor de glastuinbouw. Het project verbinding tuinbouwondernemers is een continue activiteit geworden. De projecten herstructurering en innovatie tuinbouwruimte lopen nog door tot in 2023.

Ruimtelijke economische strategie Greenport

In 2022 is vanuit de Greenport en in samenwerking met o.a. de MRDH gestart met een proces om te komen tot een ruimtelijke economische strategie. Deze strategie geeft antwoord op de vraag, hoe dit regionale cluster er in 2050 uit moet komen te zien. Het cluster moet daarin bezien worden als één samenhangend systeem. De strategie is naar verwachting eind 2022 gereed en wordt in 2023 aan de raad voorgelegd om hier een uitspraak over te doen.

Arbeidsmigranten

In 2022 is de beleidsnota arbeidsmigranten opgesteld en ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad. Het beleid is in uitvoering en wordt in 2023 gecontinueerd. Op basis van de beleidsuitgangspunten kunnen initiatieven vanuit de sector gefaciliteerd worden.

Actualisatie Economische Visie in 2024

Eind 2019 is de economische visie door de raad vastgesteld. In 2024 wordt gestart met het actualiseren van de economische visie.
Tijdens die actualisatie zal aandacht besteed worden aan de trends en ontwikkelingen (digitalisering) die om economische vernieuwing vragen. In 2023 wordt uitvoering gegeven aan de actieagenda econome 2022 & 2023.

In 2022 is vanuit citymarketing ingezet op het uitvoeren van het jaarplan 2022. Dit is voornamelijk gericht op het ondersteunen en promoten van de lokale ondernemingen. Zo is het 'Natuurlijk Pijnacker-Nootdorp' magazine uitgebracht en is veel aandacht geschonken aan de natuur- en recreatiegebieden. Deze gebieden zijn voor onze inwoners van steeds grotere waarde geworden. Citymarketing is opgezet met als doel de positie van de gemeente in de regio sterker en meer zichtbaar te maken, waarbij Pijnacker-Nootdorp zich profileert als een aantrekkelijke en veilige woon- en vestigingsgemeente voor haar bestaande en nieuwe inwoners en ondernemers.

In het rekenkameronderzoek naar de uitvoering van citymarketing is geconstateerd dat de doelen van Citymarketing de afgelopen jaren gaandeweg zijn verschoven van ‘het aantrekken van nieuwe inwoners en bedrijven’ naar ‘het behouden van inwoners en bedrijven’.
Dit is een logisch gevolg van allerlei ontwikkelingen. Het college is daarom in 2022 begonnen met de herijking van de visie op citymarketing. Focus hierin wordt een heldere positionering van de gemeente vertaald naar een propositie en jaarplan. Het college wil in 2023 een nieuwe beleidsvisie ontwikkelen, samen met de raad, maatschappelijk werkveld en stakeholders.

Herstructurering en verduurzaming glastuinbouwgebieden

Waar in 2020 en 2021 ondanks corona het netto glasareaal toch is toegenomen, zien we met de ontwikkeling van stijgende energieprijzen (mede als gevolg van de oorlog in Oekraïne) een stagnering van herstructureringsinitiatieven en uitbreidingsplannen in de glastuinbouw. Ondernemers wachten de ontwikkelingen veelal af en stellen de uitvoering van hun plannen tot nader order uit. Wat de effecten van deze ontwikkelingen op korte of lange termijn zijn, is op dit moment niet aan te geven. Wel is duidelijk dat de hoge energieprijzen de noodzaak voor de glastuinbouw om te verduurzamen versnelt. Binnen Oostland wordt met de uitvoering van het projectplan Herstructurering én door de Warmtesamenwerking hierop ingespeeld. In 2022 is gestart met het opstellen van een kaderstellende nota voor een gebiedsgerichte omgevingsprogramma glastuinbouw voor Pijnacker Oost. Hierin worden deze ontwikkelingen ook betrokken.

Detailhandel en winkelcentra

In 2022 hebben vooral horeca en detailhandel (niet essentiële winkels) in het eerste halfjaar gelukkig weer ‘normaal’ kunnen ondernemen. Er hebben zich dit jaar geen significante zichtbare gevolgen voorgedaan als gevolg van de coronacrisis. Als gemeente blijven we alert en in contact met ondernemers om zicht te houden op mogelijke gevolgen en daar waar we kunnen ondernemers te ondersteunen.
Het leegstandspercentage is nagenoeg gelijk aan 2021 en nog steeds op het niveau van frictieleegstand. Vastgoedeigenaren zien geen veranderingen in de vraag naar winkelruimte. Deze blijft beperkt en weinig divers. Dit maakt het moeilijk om de huidige branchering aan te vullen met nieuwe winkels.

In het raadsakkoord "Bouwen aan de toekomst" is aangegeven dat er meer ruimte moet komen voor menging van commerciële, maatschappelijke en culturele functies en wonen. Met de komst van het sociaal cultureel centrum in Pijnacker wordt daarmee al een stap gezet. In 2023 blijven wij in gesprek met ondernemers en vastgoedeigenaren om kansen die zich op dit vlak voordoen aan te pakken.

In 2022 is het gezamenlijke centrummanagement in Pijnacker centrum voortgezet, waarbij de focus lag op het faciliteren van het lokale passanten- en marktonderzoek, versterken en activeren van het ondernemerscollectief en een uitvoeringsplan voor 2023.
Eind 2022 evalueren ondernemers, vastgoedeigenaren en de gemeente de samenwerking en wordt besloten of en zo ja op welke wijze de samenwerking in 2023 wordt voortgezet. De gemeente ziet graag dat voor Pijnacker Centrum de samenwerking én het gezamenlijke centrummanagement wordt voortgezet. In winkelcentrum Parade hebben ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente in 2022 een haalbaarheidsonderzoek uit laten voeren naar de mogelijkheden voor de herinrichting van de openbare ruimte. Vergroening en ontmoeting waren hierbij belangrijke uitgangspunten om bij te dragen aan de toekomstbestendigheid van het centrum. Het college zal in het najaar 2023 een standpunt innemen over het haalbaarheidsonderzoek en indien wenselijk een voorstel aan de raad doen.

Bedrijventerreinen

In de huidige economische visie, het raadsakkoord en de omgevingsvisie ligt de focus op kwalitatieve, duurzame en groene werklocaties. Door te sturen op kwaliteit, herstructurering en revitalisering wordt onder ander bijgedragen aan een gezonde arbeidsmarkt.
Zo is in 2022 voor Boezem gewerkt aan een gebiedsgericht omgevingsprogramma. Deze wordt in 2023 opgeleverd en aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Daarnaast zal de komende jaren vanuit de energietransitie (programma 8) gewerkt worden aan de verduurzaming van bedrijventerreinen. Voor wijken worden wijkuitvoeringsplannen gemaakt. Zo ook voor bedrijventerreinen maar met meer focus op procesafspraken en ligt er een actieve rol bij de individuele ondernemers zelf. Vanuit de gemeente worden collectieve initiatieven waar mogelijk gefaciliteerd.

Verder is door actief accountmanagement samen met de parkmanager en de ondernemersbesturen ingezet op het versterken van de sociale binding. Zo zijn er themabijeenkomsten georganiseerd over ondermijning en veiligheid, is er een schoonmaakdag geweest en worden er tijdens de week van de ondernemer verbindende activiteiten georganiseerd.

De vraag naar bedrijfskavels is tijdens de coronacrisis niet minder geworden, maar de coronacrisis heeft wel gezorgd voor minder verkoop en investeringsbeslissingen. De economie trekt aan en ondernemers krijgen weer meer perspectief. In 2022 zien we dat ondernemers doorpakken met de bouw van hun nieuwe bedrijfskavels. Zij hebben echter wel te maken met uitdagingen op het gebied van personeel, materialen en vertraagde levertijden.

Heron

In 2022 is er verder uitvoering gegeven aan de planvorming van de herinrichting van de stationsomgeving. Onderdeel hiervan is een mobiliteitshub en betere aanrijroutes voor langzaam verkeer. Daarnaast heeft de ondernemersvereniging de wens om deelfietsen te faciliteren. De herontwikkeling van het stationsgebied zorgt ervoor dat de knelpunten voor het langzame verkeer zullen worden verholpen. Eind 2022 wordt het herinrichtingsplan van het stationsgebied opgeleverd en in 2023 aan de raad ter besluitvorming voorgelegd.
Verder worden bij het aangaan van koopovereenkomsten afspraken gemaakt over het vergroenen van de kavel en de gevels.

De Boezem

In 2022 is het gezamenlijk Parkmanagement de Boezem gecontinueerd. Verder is in 2022 een aantal ruimtelijke tekortkoming aangepakt.
In 2022 heeft de MRDH twee bijdragen toegekend voor bedrijvenpark de Boezem. Zo wordt het gebiedsgerichte omgevingsprogramma financieel ondersteund, alsmede het initiatief van het E-Team voor een pilot, waarbij een batterij als ‘smart-grid’ wordt gebruikt om pieken in de vraag naar energie op te vangen en balans te brengen in vraag en aanbod van energie. In 2022 wordt de businesscase opgeleverd en begin 2023 wordt er een besluit genomen of er geïnvesteerd wordt in dit initiatief.

De afgelopen jaren waren er beperkende RIVM-regels van kracht. Hierdoor zijn veel activiteiten zoals werkbezoeken, zzp-bijeenkomsten, economische conferenties en de ondernemersprijs komen te vervallen. Voor het jaar 2023 wordt ingezet om meer ‘verbindende activiteiten’ te organiseren, werkbezoeken af te leggen en wordt de ondernemersprijs weer uitgereikt.

Het economisch platform

Eind 2021 is besloten om het economisch platform op te heffen en gebruik te maken van reeds bestaande (gebiedsgerichte) ondernemersoverleggen. Daarnaast is het Economisch Overleg Oostland van start gegaan samen met de gemeente Lansingerland en VNO-NCW. Dit wordt in 2023 voortgezet om de samenwerking tussen Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, VNO-NCW en ondernemers te stimuleren.

Evaluatie ondernemersfonds

Eind 2021 heeft de raad besloten om het ondernemersfonds te continueren voor een periode van vijf jaar. De komende jaren faciliteert de gemeente het fonds door de opslag op de OZB te innen en uit te keren als subsidie aan het fonds. Het bestuur van het Ondernemersfonds heeft een aantal toezeggingen gedaan aan de raad Deze toezeggingen betreffen acties die bijdragen aan het professionaliseren en de organisatie van het Ondernemersfonds. Als gemeente houden we vinger aan de pols of de afspraken worden nagekomen. Dit doen we door periodiek overleg te organiseren met het bestuur.

Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven

Het SOB Oostland (Samenwerking onderwijs bedrijfsleven) kent sinds vorige jaar een nieuw impuls. Een nieuw bestuur met een hernieuwde samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en gemeenten draagt met (loopbaan) activiteiten voor leerlingen van het voortgezet onderwijs bij aan een gezonde arbeidsmarkt. De samenwerking loopt tot 20204 en wordt naar verwachting gecontinueerd.

Op weg naar werk helpen

Op dit moment wordt de arbeidskrapte in bijna alle sectoren en beroepgroepen ervaren. Wij spannen ons samen in met ondernemers om uitkeringsgerechtigden en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op weg te helpen via het plan van aanpak Werken, werken aan en meedoen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het Werkgeverservicepunt Zuid-Holland Centraal (zie ook programma 7).