1. Behouden en ontwikkelen van een herkenbare en passende woon- en leefomgeving

De woon- en leefomgeving wordt door onze inwoners gewaardeerd en ervaren zij als vertrouwd, prettig en dorps. Deze herkenbaarheid wordt gevormd door allerlei kenmerken die zijn beschreven in de omgevingsvisie en we waar nodig vastleggen in het omgevingsplan (nu nog bestemmingsplan). Overeenkomstig de huidige planning treedt op 1 januari 2023 de Omgevingswet in werking. Dat betekent dat we in 2023 alleen nog bestemmingsplannen afronden die daarvoor als ontwerp ter inzage hebben gelegen. Bovendien wordt dan de pilot omgevingsplan Tolhek ter vaststelling aan de raad aangeboden. Nieuwe ontwikkelingen moeten dan mogelijk gemaakt worden door een wijziging van het (tijdelijke) omgevingsplan. Dit omgevingsplan gaan we stap voor stap actualiseren overeenkomstig het daarvoor opgestelde projectplan. We maken daarmee gebruik van de overgangsperiode die het Rijk de gemeenten biedt.

Niet alle elementen, die maken dat onze inwoners de woon- en leefomgeving blijvend herkennen, kunnen we borgen door middel van regels in het omgevingsplan. Dat doen we bijvoorbeeld ook door ruimtelijk beleid op te stellen. Ook dit gaat onder de Omgevingswet veranderen. We gaan daarvoor het projectplan omgevingsprogramma’s uitvoeren. Dat betekent dat al het ruimtelijk beleid wordt omgezet in een beknopt aantal omgevingsprogramma’s. In 2023 wordt in ieder geval gewerkt aan het gebiedsgerichte omgevingsprogramma voor bedrijventerrein de Boezem (zie programma 2), het omgevingsprogramma Groen in en om de Kernen (zie programma 4) en een gebiedsgericht omgevingsprogramma voor glastuinbouwgebied Pijnacker-Oost (zie programma 2).

De omgevingsvisie is vastgesteld, maar nooit af. Door middel van een tweejaarlijkse monitor brengen we de voortgang in beeld. Deze wordt in 2023 opgesteld en zal in 2024 gereed zijn. Naast deze drie kerninstrumenten wordt in 2023 ook verder gewerkt aan de uitvoering van het programmaplan invoering Omgevingswet. Ook in 2023 ontvangt de raad twee maal een monitor die inzicht geeft in de voortgang van de acties.

Een herkenbare en passende woon- en leefomgeving maken we als gemeente zeker niet alleen. Dat doen we met de samenleving en daarin actieve partijen. Van inwoners en ondernemers tot projectontwikkelaars, overheidspartijen, belangenverenigingen en woningbouwcorporaties. Overeenkomstig het nog vast te stellen participatiebeleid nodigen we breed uit om te mee te denken bij het opstellen van nieuw beleid. De rol van de gemeente varieert per product en per proces en maken we van te voren duidelijk. In onze dienstverlening stellen wij ons uitnodigend en faciliterend op. Dat betekent niet dat we overal medewerking aan verlenen, maar wel dat we met een open en positieve blik vanuit de omgevingsvisie kijken of het idee een positieve bijdrage levert aan de herkenbare en passende woon- en leefomgeving. Onze processen actualiseren we overeenkomstig het gedachtegoed van de Omgevingswet, zodat de inwoners en ondernemers op één plek terecht kunnen met hun ruimtelijke vragen, initiatieven of plannen en ze daar ook steeds één aanspreekpunt voor hebben.

2. Uitbreiden van de woningvoorraad

De omgevingsvisie biedt, in aansluiting op de Woonvisie 2020-2030, de mogelijkheid om, na de woonwijken die nu in voorbereiding of aanbouw zijn, nog 3000 tot 4000 woningen toe te voegen. Met het uitbreiden van de woningvoorraad dragen we bij aan meer evenwicht op de woningmarkt en vergroten we de kansen voor een lokale wooncarrière. Om deze locaties optimaal bij te laten dragen aan wat we willen bereiken (meer evenwichtige woningvoorraad), moeten we zorgvuldig omgaan met de ruimte en woningen (laten) bouwen waar we een tekort aan hebben. Doelgroepen als jongeren, ouderen, starters, doorstromers en zorgbehoevenden hebben behoefte aan een ander type woning dan de traditionele eengezinswoning, die zo kenmerkend is voor onze gemeente. Het bouwen van meer bij deze doelgroepen passende woningen, betekent niet dat dit ten koste hoeft te gaan van de herkenbare woon- en leefomgeving. Dit vraagt echter wel bijzondere en constante aandacht, zodat ook in nieuwe wijken of bij (kleinere) ontwikkelingen in de kernen de groene, dorpse identiteit en de ruimtelijke kwaliteit terugkomt. Door in een rustig tempo van circa 200 woningen per jaar te ontwikkelen, kan zo goed mogelijk ingespeeld worden op de jaarlijkse lokale behoefte op de lange termijn en een bijdrage geleverd worden aan de regionale behoefte.

Het uitbreiden van de woningvoorraad is niet gemakkelijk. Om (strategisch) gronden te verwerven hebben we een voorkeursrecht gevestigd. Dit recht geldt echter voor een beperkte periode. Dat betekent dat er in relatief korte tijd veel te doen is. Daarnaast is het bouwen van woningen op dit moment duur door hoge bouwkosten en een gebrek aan arbeidskrachten. We zijn ons bewust van deze uitdagingen en nemen de raad mee in de wijze waarop we daarmee om willen gaan.

Ook dit doen we niet alleen. Woningcorporaties, ontwikkelaars, inwoners en ondernemers denken en werken mee aan het uitbreiden van de woningvoorraad voor verschillende doelgroepen en in verschillende prijsklassen. In 2023 wordt verder gewerkt aan de bestaande ontwikkellocaties zoals Tuindershof (circa 640 woningen), Centrumlijn (circa 500 woningen) en de Scheg (circa 300 woningen).
We gaan in 2023 verder met de uitvoering van de bestuursopdracht voor de vier transformatiegebieden. Verder gaan we in 2023 aan de slag met de uitvoering van de startnotitie voor de inbreilocatie Oranjepark. De raad ontvangt in 2023 twee keer een voortgangsrapportage over de grondexploitaties. De peilmomenten zijn mei en november.

3. Benutten van de woningvoorraad voor (lokale) doelgroepen en inwoners

Voor een meer evenwichtige woningvoorraad en het doorlopen van een lokale wooncarrière is niet alleen het uitbreiden van de woningvoorraad van belang, maar ook het benutten van de bestaande voorraad. De toenemende wettelijke mogelijkheden van de gemeente om te sturen op de woningvoorraad blijven we volgen. We maken een gereedschapskist met maatregelen die een lokale wooncarrière kunnen faciliteren. Deze biedt een overzicht van maatregelen die kunnen worden ingezet om een lokale wooncarrière te faciliteren. Voorbeelden zijn doorstroommaatregelen, opkoopbescherming, doelgroepenverordening, antispeculatiebeding etc.

Met name in de goedkopere en betaalbare segmenten ervaren we krapte. Het is dan ook van belang dat deze huur- en koopwoningen zoveel mogelijk behouden blijven. We zetten ons daarom in voor het behoud van de sociale huurwoningen en maken/actualiseren de prestatieafspraken met de woningcorporaties. Voor de betaalbare koopwoningen en appartementen maken we gebruik van het bestemmingsplan/omgevingsplan en instrumenten als bijvoorbeeld de huisvestingsverordening om te voorkomen dat deze woningen dusdanig vergroot worden of anders gebruikt worden dat ze uit dit segment verdwijnen.

Bovendien vullen we de Woonvisie in 2023 aan met een visie op wonen en zorg. Dit met als doel om voldoende verpleeghuisplekken (intramurale zorg) en zorgvriendelijke woningen voor ouderen te realiseren. De Woonvisie (geactualiseerd met een paragraaf over wonen en zorg) is dan de basis voor de prestatieafspraken met de corporaties over 2023 en verder. Uiteraard betrekken we hierbij ook het Tussenakkoord en een eventueel nog te sluiten definitief akkoord over een meer evenwichtige en over de regio gespreide sociale voorraad. Onze Woonvisie is de bouwsteen die we inbrengen bij de nieuwe regionale woonvisie waar we in 2023 mee starten. We actualiseren in 2023 de lokale prestatieafspraken met de corporaties die in onze gemeente actief zijn. In de lokale prestatieafspraken maken we afspraken over onder andere huisvesting van vergunninghouders, nieuwbouw van woningen, leefbaarheid en het huur- en verkoopbeleid.