In deze paragraaf kijken we terug naar wat er in 2024 is gedaan, beschrijven we de stand van zaken in 2024 en kijken we vooruit naar 2025.

Landelijke, provinciale en regionale trends en ontwikkelingen

Het diagram hieronder laat de verhouding zien tussen het aantal banen en aantal woningen. De Index varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen banen). Het aandeel werken is sinds 2018 gestegen van 43.6% naar 46.1% in 2022 (bron: waarstaatjegemeente, 26 juni 2024). Ruim 22.000 inwoners hebben hun werk buiten de gemeente. De verhouding in Pijnacker-Nootdorp is daardoor lager dan het landelijke gemiddelde. Door de ontwikkeling van de transformatiegebieden en de groei van het aantal woningen is de verwachting dat het aandeel wonen de komende jaren zal groeien.

Het diagram hieronder (bron: pijnacker-nootdorpincijfers.nl, 26 juni 2024) laat zien dat in 2022 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 in de gemeente iets is gestegen. Dit komt onder andere doordat het totaal aantal harder is gegroeid dan de beroepsbevolking. Binnen de glastuinbouw wordt een trend geconstateerd waarbij er een afname is van het aantal banen, maar een groei van toegevoegde waarde (richting 2050) door verdergaande digitalisering en innovaties.

De tabel hierboven laat zien dat in 2022 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 in de gemeente iets is gestegen. Dit komt onder andere doordat het totaal aantal harder is gegroeid dan de beroepsbevolking. Binnen de glastuinbouw wordt een trend geconstateerd waarbij er een afname is van het aantal banen, maar een groei van toegevoegde waarde (richting 2050) door verdergaande digitalisering en innovaties.

In de tabel hierboven (bron: waarstaatjegemeente.nl, 26 juni 2024) kan worden afgelezen dat het aantal bedrijfsvestigingen per 10.000 inwoners in 2023 is gestegen. Het absolute aantal bedrijfsvestigingen is in 2023 gestegen van 6.630 naar 6.950 (bron: ondernemersplein.kvk.nl). In de onderstaande grafieken is de ontwikkeling van het aantal gestartte en gestopte vestigingen inzichtelijk gemaakt.

De economie in Zuid-Holland

In 2023 groeide de economie in bijna alle regio’s van Zuid-Holland. In de regio agglomeratie Den Haag was er sprake van 1,9% economische groei (bron: CBS). De economie blijft in 2024 en 2025 gematigd groeien en de verwachting is dat de arbeidsmarkt in 2024 en 2025 in een rustiger vaarwater terecht komt na corona en het snelle herstel erna. Het UWV schat in dat het aantal banen in Zuid Holland Centraal in 2024 en 2025 zal groeien met respectievelijk 900 banen (0,6%) en 800 banen (0,6%). Werkgevers vullen de groeiende productie slecht voor een deel in met uitbreiding van banen. Mede vanwege de krapte op de arbeidsmarkt zoeken bedrijven naar andere oplossingen om de productie te laten groeien (bron: UWV, regionale arbeidsmarktprognose Zuid-Holland Centraal, 4 juni 2024).

Herstructurering en innovatie glastuinbouw

Qua herstructurering zien we geen noemenswaardige veranderingen in de gebieden. Wel zien we dat de ondernemers de ontwikkelingen op de energiemarkt nauw volgen en exploiteren. In 2024 en 2025 werken we vanuit onze (sub)regionale samenwerkingsverbanden (Greenport West-Holland en WSO) aan voornoemde opgaven. Lokaal zijn we in 2024 gestart met het omgevingsprogramma Vitale Glastuinbouwgebieden. Na een succesvolle participatiebijeenkomst is in mei 2024 de kaderstellende notitie door de gemeenteraad vastgesteld. Deze notitie vormt de inhoudelijke en procesmatige basis. In 2025 wordt dit proces vervolgd.

Samenwerking Oostland

In 2024 is gestart met de nieuwe werkwijze in Oostland waarbij op periodieke basis overleg met de gemeenten Lansingerland, Waddinxveen en Zuidplas, de provincie Zuid-Holland en Glastuinbouw Nederland wordt gevoerd rondom de glastuinbouw. Hierbij worden actuele thema’s en ontwikkelingen besproken en kunnen gezamenlijke projecten worden opgezet. Als Pijnacker-Nootdorp hebben we het omgevingsprogramma Vitale Glastuinbouwgebieden ingebracht. Vanuit Lansingerland is het project innovatieve tuinbouwruimte opnieuw opgepakt. Alle regiopartners nemen deel aan dit project. Doel van dit project is om gezamenlijk een nieuwe, passende ruimtelijke omschrijving van het begrip glastuinbouw op te stellen. Deze begripsomschrijving kan de innovatiebehoefte van de tuinders bevorderen en kunnen we als basis gebruiken voor het omgevingsprogramma Vitale Glastuinbouwgebieden. De verwachting is dat dit regionale overleg in 2025 wordt voortgezet omdat de deelnemende partners de meerwaarde zien van deze samenwerking.

Greenport West-Holland

Het jaar 2024 is een tussenjaar voor de Greenport West-Holland. De vastgestelde ruimtelijk-economische strategie en het vertrek van de voormalige directeur zijn aanleiding om de focus van de Greenport opnieuw te bepalen. In dat kader wordt gewerkt wordt aan een nieuw programma voor 2025-2030 gebaseerd op drie ambities:

• Ruimtelijk-economische strategie;

• Circulaire Greenport en

• Leidend in kennis en innovatie

Het programma wordt eind 2024 verwacht en zal de basis gaan vormen voor de komende jaarplannen.

Uitvoering beleidsnota huisvesting arbeidsmigranten

De beleidsnota huisvesting arbeidsmigranten is in 2022 vastgesteld en wordt uitgevoerd. Op basis van de beleidsuitgangspunten worden gesprekken gevoerd met initiatiefnemers uit de sector. Dit heeft dit nog niet geleid tot concrete initiatieven. Het beleid wordt in 2024 geëvalueerd. Onze verwachting is dat ook in 2025 gesprekken over huisvesting van arbeidsmigranten zullen worden gevoerd.

Meer menging van functies in de centra

In 2024 bleef de leegstand in Pijnacker Centrum stabiel, met een leegstandpercentage dat nog steeds onder het frictieniveau ligt. Dankzij de intensieve inspanningen van vastgoedeigenaren worden nieuw vrijgekomen panden doorgaans snel ingevuld. Er wordt gestreefd naar een evenwichtige mix van branchering. In Nootdorp staan drie panden leeg (4%) en in Delfgauw één (8%).

In zowel Pijnacker-Centrum als in Parade Nootdorp is in 2024 ingezet op samenwerking. In Pijnacker-Centrum is de wens uitgesproken om de bestaande samenwerkingsovereenkomst na 2024 te verlengen. Om een blijvende en goede communicatie tussen alle betrokken partijen en het bestuur te borgen vindt twee tot driemaal per jaar een bestuurlijk overleg met de portefeuillehouder plaats.

Binnen deze samenwerking is er een uitgesproken behoefte aan de komst van het sociaal cultureel centrum, dat moet dienen als cultureel, sociaal en economisch middelpunt van het winkelcentrum in Pijnacker Centrum. Daarnaast is ook een wens voor meer groen en meer speelvoorzieningen. Dit om daarmee het Raadhuisplein als aantrekkelijke verblijfsplaats te versterken en de verblijfsduur van bezoekers te verlengen.

In Parade Nootdorp zijn in 2024 gesprekken gevoerd over een gestructureerde samenwerking. Deze gesprekken worden begeleid door een procesbegeleider, die helpt bij het opstellen van een vernieuwde Right to Challenge en een samenwerkingsovereenkomst tussen de diverse partijen.

Versterken economische vernieuwing

Regionale samenwerking

In 2023 is in het regionale samenwerkingsverband MRDH een nieuwe strategische agenda opgesteld. Deze agenda vraagt aanzienlijke inspanning van diverse partijen en richt zich op de middellange termijn met een doorkijk naar 2030. We nemen actief deel aan het uitwerken van de uitvoeringsagenda. Deze richt zich onder andere op het beter benutten van bedrijventerreinen. Daarnaast verkennen we samen met de MRDH hoe we kunnen sturen op een selectief vestigingsklimaat zodat bedrijven zich op de juiste plek vestigen. Deze opgaven sluiten goed aan op onze eigen economische en ruimtelijke ambities. Daarnaast ondersteunt de MRDH ons met regionale afstemming en kennisdeling.

In 2025 blijven we actief participeren in deze samenwerking en zoeken we kansen om zowel ons lokale als regionale economisch vestigingsklimaat te versterken. Onderwerpen die daarbij centraal staan zijn bijvoorbeeld economische innovatie, sterke en vitale centra, beter benutten van bedrijventerreinen en het toekomstbestendig maken van bedrijventerreinen (verduurzaming, arbeidsmarkt, klimaatadaptatie en bereikbaarheid).

In Businesspark Haaglanden werken we samen ten behoeve van het behouden en vestigen van bedrijven en daarmee de werkgelegenheid in de Haagse regio. De focus ligt op de juiste ondernemer op de juiste plek. Deze samenwerking is van belang omdat de bedrijventerreinenmarkt een bovengemeentelijke markt is. Bedrijven kijken veelal op regionale schaal naar vestigingsplaatsen en uitbreidingsmogelijkheden. Het afgelopen jaar stond in het teken van een toekomstverkenning voor BPH. Daarbij wordt gewerkt aan een onderzoek naar hoe BPH in de toekomst van meerwaarde kan blijven. Dit onderzoek is nog niet afgerond. Verwacht wordt dat hier in 2025 meer duidelijkheid over komt.

Uitvoering en evaluatie van de Economische Visie Pijnacker-Nootdorp

In 2024 hebben we ons geconcentreerd op de uitvoering van de laatste actieagenda economie binnen de huidige economische visie. Tegelijkertijd zijn we gestart met de evaluatie van deze visie. De economische visie gaat op in het omgevingsprogramma “aantrekkelijk economisch vestigingsklimaat’. Eind 2024 wordt de kaderstellende notitie daarvoor aan de gemeenteraad aangeboden. In 2025 zal de nadruk liggen op het opstellen van dit omgevingsprogramma.

In navolging van het Rekenkameronderzoek 2022 koppelen wij onze citymarketing actief aan maatschappelijke initiatieven en actuele thema’s of evenementen. In onze groeigemeente richten wij ons op het betrekken van nieuwe inwoners bij de lokale gemeenschap. Citymarketing focust daarom eerst op het versterken van deze gemeenschapszin. Door bekendheid te genereren voor onze winkelcentra, lokale winkels, culturele- en sportverenigingen, laten we nieuwe inwoners kennismaken met onze gemeenschap. Citymarketing speelt daarbij een cruciale rol in de promotie en zichtbaarheid.

Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven

In 2023 is de samenwerking tussen het bedrijfsleven en het onderwijs in de regio Lansingerland/Pijnacker-Nootdorp voortgezet. De samenwerking wordt door alle betrokken partijen niet alleen als wenselijk, maar ook als noodzakelijk gezien. Wij onderstrepen het belang van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijven en hebben hier ook aandacht voor bij het omgevingsprogramma Aantrekkelijk Economisch Vestigingsklimaat.

Op dit moment wordt de arbeidskrapte in bijna alle sectoren en beroepsgroepen ervaren. Wij spannen ons samen in met ondernemers om uitkeringsgerechtigden en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op weg te helpen via het plan van aanpak Werken, werken aan en meedoen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met het Werkgeverservicepunt Zuid-Holland Centraal (zie ook programma 7).

Herstructurering en verduurzaming glastuinbouwgebieden

In de huidige economische visie, het raadsakkoord en de omgevingsvisie ligt de focus op kwalitatieve, duurzame en groene werklocaties. Door te sturen op kwaliteit, herstructurering en revitalisering wordt onder andere bijgedragen aan een gezonde arbeidsmarkt.

Zowel lokaal als in de regio blijft er vraag naar bedrijfskavels. In de regio is het aanbod zeer beperkt en er komen op de middellange termijn nauwelijks nieuwe bedrijventerrein bij. In Pijnacker-Nootdorp hebben we nog een beperkt aantal kavels om uit te geven.Dat is zichtbaar in de onderstaande tabel. Samen met onze regionale stakeholders (MRDH, BPH en de provincie Zuid-Holland) wordt vooral gefocust op het beter benutten van bestaande bedrijventerreinen.

Vanuit de gemeente faciliteren we (collectieve) initiatieven op het gebied van verduurzaming. Zo is er in 2023 samen met het parkmanagement een bijeenkomst georganiseerd over verduurzaming en werken we aan een energie dashboard voor bedrijventerreinen. Daarnaast zal de komende jaren vanuit de energietransitie (programma 8) gewerkt worden aan de verdere verduurzaming van bedrijventerreinen. Er ligt een actieve rol bij de individuele ondernemers zelf.

Omgevingsprogramma De Boezem

In 2023 heeft de gemeente samen met ondernemers het omgevingsprogramma voor de Boezem afgerond en is deze vastgesteld door het college. In het omgevingsprogramma staan het toekomstprofiel en de ontwikkelacties voor een toekomstbestendig bedrijventerrein. In 2024 en 2025 wordt er gewerkt aan de uitvoering van opgenomen acties. We werken aan het op orde brengen van de basis door een Omgevingsplan voor de Boezem op te stellen en door te bepalen hoe we omgaan met het strijdig gebruik en ondermijning (Plan van aanpak). Veel acties zijn gericht op het beter benutten van het bedrijventerrein (qua ruimtegebruik en milieuruimte) en het verbeteren van de toekomstbestendigheid (o.a. klimaat, energie en bereikbaarheid). Hiervoor start in 2024 een vervolgonderzoek voor de ontwikkeling van Boezemvaart. Het belangrijkste doel van dit vervolgonderzoek is het verkennen van mogelijkheden om ruimte op de Boezem beter te benutten en de toekomstbestendigheid te verbeteren met de ontwikkeling van Boezemvaart.

Met de inzet van accountmanagement houden we proactief contact met ondernemers. Zo signaleren we trends en ontwikkelingen, krijgen we zicht op initiatieven, verbeteren we de dienstverlening aan ondernemers en werken we samen met ondernemers aan de grote transities zoals bijvoorbeeld verduurzaming en digitalisering. Ondernemers hebben daarmee een toegankelijk aanspreekpunt bij de gemeente.

Economisch Overleg Oostland

In 2022 is het Economisch Overleg Oostland van start gegaan samen met de gemeente Lansingerland en VNO-NCW. Dit overleg heeft tot doel om de samenwerking tussen Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, VNO-NCW en ondernemers te stimuleren. In 2024 zijn tot nu toe twee bijeenkomsten georganiseerd. Beide over het thema energietransitie. In de eerste bijeenkomst lag de focus vooral op netcongestie en in de tweede bijeenkomst meer op het daadwerkelijk aan de slag gaan met de energietransitie. Eind 2024 wordt dit overleg geëvalueerd. De verwachting is dat dit overleg in 2025 wordt voortgezet.

Ondernemersfonds

Per 1 december 2022 heeft er een bestuurswissel plaatsgevonden. Het nieuwe bestuur heeft sindsdien veel inzet getoond om de gemaakte afspraken met de gemeenteraad na te komen en het Ondernemersfonds te professionaliseren. Er heeft onder andere een wijziging van de statuten plaatsgevonden en er zijn plannen gemaakt om de gelden van de buitengebieden te besteden aan gezamenlijke initiatieven. Daarnaast is het bestuur van het Ondernemersfonds voornemens om het Convenant uit 2012 te herijken. Als gemeente houden we toezicht op de naleving van de afspraken met de gemeenteraad door middel van regelmatige bestuurlijke overleggen met het Ondernemersfonds. Tijdens deze overleggen bespreken we de voortgang en prestaties en blikken we terug op de gemaakte toezeggingen.