De tabel hierboven laat de verhouding zien tussen banen en woningen. De index varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). De gemeente Pijnacker-Nootdorp kent dagelijks een grote forenzenstroom; 21.000 inwoners hebben hun werk buiten Pijnacker-Nootdorp. Vanuit de regio forenzen dagelijks 10.000 mensen naar hun werk in Pijnacker-Nootdorp. Daardoor is deze verhouding bij ons lager dan het landelijke gemiddelde. Het aandeel werkenden is in 2019 iets hoger geworden vanwege het toegenomen aantal banen (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat in 2019 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 in de gemeente gestegen is. In 2021 kreeg de lokale economie meer ruimte om te ondernemen, doordat versoepelingen in de RIVM-maatregelen mogelijk waren. In het jaar 2020 kende Pijnacker-Nootdorp een groei van het aantal vestigingen en banen ten op zichtte van 2019. De verwachting is dat het aantal banen en vestigingen in 2021 en 2022 licht zal stijgen ten opzichte van 2020. Voorgaande jaren was er sprake van een kleine daling van het aantal banen. Voor de ontwikkeling van het aantal ZZP’ers verwacht men dat in 2020 en in 2021 een stijging te zien zal zijn (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat het aantal bedrijfsvestingen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 jaar, is gestegen. In 2019 en 2020 zijn er nieuwe bedrijven naar Pijnacker-Nootdorp gekomen. Het aboslute aantal vestigingen is in 2020 gestegen van 4.370 naar 4.599.

Effecten coronacrisis

Het CPB verwacht dat de permanente schade op nationaal niveau beperkt blijft. Lokaal hebben we ervaren dat name de detailhandel (niet essentiële winkels), horeca, sauna’s en evenementenorganisaties het afgelopen jaar geleden hebben onder de coronamaatregelen. Met de huidige verruimingen trekt de lokale economie weer aan. Het aantal aanvragen voor ondersteuning (TONK) en schuldhulpverlening zijn op dit moment beperkt. Ook het aantal faillissementen en gestopte vestigingen laten nog geen zorgwekkende effecten zien. Het komende jaar zal moeten blijken of de crisis voor extra faillissementen en stoppers heeft gezorgd.

De economie in Zuid-Holland

In 2019 was er nog sprake van economische groei in Zuid-Holland (1,8 %). In 2020 kromp de economie in Nederland met 3,8%. In Zuid-Holland kromp de economie minder hard. Het aantal vestigingen in Zuid-Holland kende in het tweede kwartaal van 2020 een dip, maar zit sinds het eerste kwartaal van 2021 boven het niveau van 2018 en kent dus een groei. Het CPB verwacht dat economie blijft groeien en de werkgelegenheid snel terugkeert naar op het oude niveau.

Regionale ontwikkelingen

In 2021 is vanuit de regionale samenwerking gewerkt aan de thema´s uit de strategische agenda van de MRDH:

- Vernieuwen Economie

- Versterken stad en omgeving

- Verbeteren bereikbaarheid

- Veranderen Energie

De meerwaarde en noodzaak van regionale samenwerking blijkt juist in deze coronacrisis. Vlak voor het uitbreken van de crisis werden economische cijfers gepubliceerd die aantoonden, dat we er als regio veel beter voor staan dan vijf jaar geleden en beter een crisis kunnen opvangen.

Vanuit de regio is besloten projecten te starten die eraan moeten bijdragen om ´sterker uit de crisis te komen´. Er zijn vier thema´s benoemd:

1. Digitalisering MKB.

2. Flexibele productie en productiesoevereiniteit in de maakindustrie.

3. Innovatieprogramma Zorgtechnologie.

4. Flexibele en skills-georiënteerde arbeidsmarkt (Leven Lang Ontwikkelen).

Ondanks de coronacrisis is de beschikbaarheid van voldoende bedrijventerreinen voor nieuwe bedrijfsvestigingen in de regio een urgent vraagstuk. Om te sturen op voldoende (groei)ruimte voor werkgelegenheid in de verstedelijkingsopgave, is de provincie in 2020 gestart met het actualiseren van haar bedrijventerreinenstrategie. Hiervoor is in 2021 een nieuwe behoefteraming gemaakt. De behoefteraming wordt in 2022 gebruikt bij het actualiseren van de regionale strategie Werklocaties en het lokale gebiedsprogramma voor bedrijvenpark De Boezem.

Businesspark Haaglanden (BPH) heeft in 2021 verder ingezet op de uitwerking van de nieuwe samenwerking met nieuwe deelnemers. Nieuwe statuten zijn opgesteld. Begin 2021 zijn de nieuwe deelnemers formeel toegetreden tot de stichting. Vanuit BPH wordt ingezet op een goede balans tussen kwaliteit en kwantiteit van de werklocaties in de regio en goede afstemming met andere ruimtelijke functies.

In 2021 is verder uitvoering gegeven aan het meerjarenprogramma van de Greenport West Holland. Hoewel de tuinbouw tijdens de eerste lockdown veel omzet misliep door vraaguitval, stilvallen van export en logistieke problemen, lijkt de tuinbouw goed om te gaan met de veranderende dynamiek.
Er heerst een positieve stemming in tuinbouw. Voor de meeste producten is de vraag sterk, waardoor telers (gemiddeld) goede prijzen krijgen. Dat geldt vooral voor sierteelt en fruit.

Glasvisie Oostland

In 2020 is het werkboek Oostland vastgesteld dat de kansen voor de glastuinbouw in het Oostland in beeld heeft gebracht. Het werkboek Oostland is gebruikt om de toekomstbestendigheid van de glastuinbouwlocaties te kunnen betrekken in de omgevingsvisie en keuzes te maken in relatie tot andere ruimtelijke vraagstukken. In 2021 is een uitvoeringsplan opgesteld. De volgende vier projecten zijn daaruit naar voren gekomen en opgestart:

• Herstructurering (draagvlakonderzoek Kleihoogt en Noordpolder (Lansingerland)).

• Verbinding tuinbouwondernemers, versterking innovatiekracht.

• Toekomst tuinbouw Oostland.

• Innovatieve tuinbouwruimte.

Eind 2021 worden de eerste resultaten verwacht. De uitvoering van deze projecten loopt door tot in 2022.

Arbeidsmigranten

In 2021 is de opgave rondom de huisvesting van arbeidsmigranten nader in beeld gebracht. Zo hebben verschillende gesprekken plaatsgevonden met stakeholders. Eind 2021 zijn beleidsuitgangspunten opgesteld die aan de raad worden voorgelegd. In 2022 kunnen op basis van de beleidsuitgangspunten initiatieven vanuit de de sector gefaciliteerd worden.

Herijking Economische Visie en uitvoeringsagenda

Eind 2019 is de nieuwe economische visie door de raad vastgesteld. De nieuwe koers richt zich op:

• Een duurzaam en toekomstgerichte ondernemersklimaat;

• Waar ondernemers ruimte wordt geboden om met hun bedrijven in te spelen op economische trends en ontwikkelingen;

• Waarbij het groene en dorpse karakter een van de drijvende vestigingsvoorwaarde is, ondernemers blijven graag in Pijnacker-Nootdorp ondernemen;

• Waar ondernemers het ondernemersklimaat (2019: 6,2) en de gemeentelijke dienstverlening (2019: 5,8) waarderen met minimaal een 7,0.

In 2021 is uitvoering gegeven aan de Actieagenda Economie 2020 & 2021. In 2022 wordt een nieuwe actieagenda opstelt.

In 2021 is er vanuit citymarketing vooral ingezet op het ondersteunen van de lokale economie. Onder andere door aan te haken bij ´Heel Pijnacker-Nootdorp helpt’ en door aan te geven hoe in coronatijd inwoners lokale ondernemers kunnen blijven ondersteunen. Daarnaast is promotie ingezet van de buitengebieden als lokale vrijetijdsbesteding en zijn er verschillende recreatieroutes in ontwikkeling, waaronder een horecaroute en kunstroute.

In 2021 is het jaarverslag citymarketing 2020 opgesteld en vastgesteld door de adviescommissie. Eind 2021 wordt het jaarplan 2022 opgesteld, waarbij de focus ligt op de gemeentelijke promotie en weer mogelijkheden voor evenementen en activiteiten. We sluiten hierbij aan bij initiatieven uit de lokale gemeenschap.

Herstructurering en verduurzaming glastuinbouwgebieden

Na de oplevering van de ontsluitingswegen de Komkommerweg, de Zijdeweg én de doortrekking van de Hoogseweg, zijn er verschillende herstructureringsinitiatieven gerealiseerd. Soms door aankoop van buurgronden tussen ondernemers onderling en soms door inzet van restgronden uit projecten van de gemeente. Hierdoor hebben o.a. bedrijfsuitbreidingen plaatsgevonden. Het netto glasareaal is hierdoor toegenomen. Door de aantrekkende (glastuinbouw) economie en schaarste van (tuinbouw)grond, verwachten we in 2022 dat meer nieuwbouw en herstructurerings-initiatieven van de grond zullen komen.
In 2022 worden verduurzamingsinitiaven zo goed mogelijk gefaciliteerd en wordt er uitvoering gegeven aan de projecten vanuit het Werkboek Oostland.

Detailhandel en winkelcentra

In 2021 hebben met name horeca en detailhandel (niet essentiële winkels) geleden onder de RIVM-maatregelen om het coronavirus in te dammen. Begin 2021 waren er nog geen zichtbare gevolgen te zien, het leegstandspercentage was gelijk aan het niveau van 2020, wat rond het niveau van frictieleegstand is.

Door verandering in het consumentengedag en de detailhandel-sector wordt het voor vastgoedeigenaren steeds lastiger om huurders te vinden voor leegstaande panden die tevens ook een aanvulling zijn op het bestaande aanbod. De wens vanuit ondernemers en vastgoedeigenaren om het ‘winkelgebied’ in Pijnacker Centrum te comprimeren wordt steeds groter. De verwachting is dat de leegstand de komende jaren toeneemt. Daarom is in 2021 de samenwerking voor het gezamenlijke centrummanagement in Pijnacker Centrum tussen de ondernemersvereniging, vastgoedeigenaren en gemeente voor minimaal twee jaar gecontinueerd.

De inzet van samenwerking richt zich op het continueren van het gezamenlijke centrummanagement, het oppakken van kansen en uitdagingen voortvloeiend uit de coronacrisis en het bruisend maken en houden van Pijnacker Centrum. In 2021 hebben de stakeholders gewerkt aan een gezamenlijke subsidieaanvraag bij de provincie voor een passanten- en marktonderzoek (branchering en leegstand). In de tweede helft van 2021 wordt naar verwachting het onderzoek uitgevoerd en zijn de resultaten in 2022 bekend.

Daarnaast is het nodig dat winkelcentra anticiperen op de digitalisering en veranderende klantbehoeften. Samen met de ondernemersverenigingen en vastgoedeigenaren worden acties ontwikkeld die in 2022 worden opgenomen in de actieagenda economie 2022 & 2023.

Bedrijventerreinen

In de nieuwe Economische Visie is opgenomen dat de focus bij de bedrijventerreinen moet liggen op duurzaam en nieuw ondernemerschap en het behoud van het groene en dorpse karakter. Zo moet er met name ingezet worden op de kwaliteit van werklocaties en niet op de kwantiteit. We zien dat door de coronacrisis maakindustrie en logistieke bedrijven een positieve ontwikkeling doormaken. Hierbij is de vraag naar naar technisch en logistiek personeel gestegen. In 2022 willen we de samenwerking tussen ondernemers, scholen en campussen in regio versterken. De acties die hiervoor nodig zijn, nemen we op in de actieagenda economie 2022 & 2023.

De vraag naar bedrijfskavels is tijdens de coronacrisis niet minder geworden, maar de coronacrisis heeft wel gezorgd voor minder verkoop en investeringsbeslissingen. De economie trekt weer aan en ondernemers krijgen weer meer perspectief. We zien dat vertraagde processen weer worden opgepakt. We verwachten in 2022 dat de verkoop en ontwikkeling van bedrijfskavels terug zal zijn op het niveau van voor de crisis.

Heron

Tijdens de coronacrisis is er in 2021 geinvesteerd in het vergroenen van het bedrijvenpark. Verder is de planvorming voor de stationsomgeving gestart. In 2022 vindt hierover verdere besluitvorming en participatie met belanghebbenden plaats.

Boezem-Oost

In 2021 is op Boezem-Oost geïnvesteerd in het vergroten van de organisatiegraad en het parkmanagement. Met de parkmanager wordt de collectieve opgave voor de toekomst van het park verkend.
Om de toekomstbestendigheid van dit terrein verder te vergroten, wordt in 2022 verder gewerkt aan het realiseren van een mobiliteitsstation voor electrische voertuigen, een horeca voorziening en een smartgrid voor energie.

Boezem-West

Het bedrijventerrein kent sinds april 2021 de formele inzet van een parkmanager. Omdat er qua ruimtelijke kwaliteit is geconstateerd dat een aantal tekortkomingen langere tijd is blijven liggen, is er in 2021 een project gestart om een aantal zaken voortvarend op te pakken. Gelijktijdig is er een project gestart om voor de lange termijn een gebiedsprogramma 2050 voor de Boezem op te stellen. Dit gebiedsprogramma omvat een ruimtelijk plan met de ruimtelijke ontwikkelingesmogelijkheden en (financiele) gevolgen voor een toekomstbestendig bedrijvenpark de Boezem. Het ontwerp van de omgevingsvisie vormt hierbij het strategisch vertrekpunt. In 2022 wordt het gebiedsprogramma verder uitgewerkt en opgeleverd.

Nadat het gebiedsprogramma voor bedrijvenpark Boezem is opgeleverd en vastgesteld, wordt een startnotitie opgesteld over het ontwikkelen van een gebiedsprogramma voor een ander bedrijvenpark in Pijnacker-Nootdorp.

In de eerste helft van 2021 waren er nog beperkende RIVM-regels van kracht. Deze beperkende regels hebben tot gevolg gehad, dat reguliere werkzaamheden zoals bedrijfsbezoeken zijn uitgesteld en tijd en inspanning is geleverd om ondernemers te faciliteren met extra marketing, coaching, opleiding en ondersteuning. In 2022 verwachten we dat ondersteuning en stimulans nodig is om ondernemers (collectieven) aan te sporen om toekomstgericht te ondernemen.
Met de versoepelingen halverwege 2021 is ervoor gekozen om eind 2021 in te zetten op een Economische Conferentie in plaats van een ondernemersprijs. De ondernemersprijs wordt in 2022 weer uitgereikt.

Om de dienstverlening aan ondernemers te verbeteren is een plan opgesteld, dat begin 2021 door het college is vastgesteld. In het tweede kwartaal is de uitvoering hiervan gestart en de uitvoering van dit plan loopt door tot 2023.

Digitalisering; data en connectiviteit worden steeds essentiëler in het ondernemen. In 2022 stimuleren we ondernemers, met name de detailhandel, om stappen te te zeten in de digitalisering van hun onderneming. Hierbij maken we gebruik van de regionale initiatieven. In de nieuw op te stellen actieagenda Economie worden alle beoogde acties opgenomen.

Het economisch platform

In het tweede kwartaal van 2021 is de evaluatie gestart van het Economisch Platform. De huidige werking en ervaringen zijn opgehaald, evenals de mogelijkheden voor een impuls. Eind 2021 wordt besloten over de evaluatie en aanbevelingen. In 2022 wordt uitvoering gegeven aan de aanbevelingen.

Evaluatie ondernemersfonds

In 2021 heeft het bestuur van het ondernemersfonds haar evaluatie aangeleverd. Het bestuur verzoekt de raad om continuering van het fonds voor een periode van vijf jaar. Besluitvorming over het al dan niet continueren van fonds vindt eind 2021 plaats. In 2022 vindt de uitvoering van het besluit plaats.